De bouw is nog lang niet circulair. Het moet echt anders volgens Hans Korbee, expert Duurzaam Bouwen bij RVO. Naast kritiek geeft hij ook tips...
Hans Korbee: "Van koelkasten is bekend dat oude energieslurpende exemplaren beter kunt vervangen voor nieuwe. Dat is beter voor het milieu en de portemonnee. Voor gebouwen ligt dat anders. Naast doorexploiteren en sloop/nieuwbouw, kan je er ook voor kiezen een gebouwen te renoveren of transformeren".
Te gemakkelijk
Die keuze wordt nu te gemakkelijk en op te smalle basis gemaakt. Er worden nog veel te veel grondstoffen verspild. Dat blijkt ook uit het eerste Integrale Circulaire Economie Rapportage 2021 van het Planbureau voor de Leefomgeving. We zijn nog lang niet op weg naar de circulaire economie die in 2050 volgens landelijk beleid een feit moet zijn.
Bredere blik nodig
Om een goede keuze te maken is een brede blik nodig. Volgens de definitie in het landelijk beleid gaat het bij circulair bouwen om het ontwikkelen, gebruiken en hergebruiken van gebouwen, gebieden en infrastructuur, zonder natuurlijke hulpbronnen onnodig uit te putten, de leefomgeving te vervuilen en ecosystemen aan te tasten. Bouwen op een wijze die economisch verantwoord is en bijdraagt aan het welzijn van mens en dier. Hier en daar, nu en later. Dat is nogal wat.
Niet in balans
Om het einddoel beter te doorgronden is het model van de Doughnut economy van Kate Raworth behulpzaam. Dit model geeft aan dat de nieuwe economie zich afspeelt in het spanningsveld tussen enerzijds het voorzien in sociale behoeften, bijvoorbeeld de behoefte aan gezondheid, huisvesting en sociale gelijkheid en anderzijds de draagkracht van de aarde, die niet overschreden mag worden. Op dit moment is dat helaas wel het geval met gevolgen als het steeds warmer worden van de biosfeer en het verlies aan biodiversiteit.
Beter zicht op EPG en MPG
Om betaalbare, functionele, gezonde en comfortabele huisvesting tegen een minimale milieuschade te kunnen bieden, zouden we in ieder geval de milieuschade van onze keuze in beeld moeten brengen. Dat kan door de energieprestatie van een gebouw volgens de NTA 8800 te combineren met de materiaalprestatie van het gebouw de MPG. Die MPG is sinds januari 2013 verplicht bij nieuwbouw van woningen en kantoren, maar in de praktijk tot nog toe een papieren tijger. Om een goede afweging te maken zouden gemeenten hem meer kunnen gebruiken; ook bij nieuwbouw en renovatie van maatschappelijk vastgoed.
Inrichten basiskamp
Het ultieme doel van een volledig circulaire bouweconomie kun je vergelijken met het beklimmen van de Mount Everest: het lijkt in eerste instantie volstrekt onhaalbaar. Toch zal het moeten. Bekend is dat ook zeer lange reizen beginnen met het zetten van de eerste stap. Maar welke stap? In welke richting? Geïnspireerd door het beklimmen van onmogelijk hoge bergen heeft het transitieteam gekozen voor een benadering die is aangeduid als het inrichten van het basiskamp. Wat is er nodig om goed voorbereid op pad te gaan en vervolgens snel meters te kunnen maken?
Het team heeft hiervoor een inventarisatie gemaakt van alle te verwachten knelpunten en deze omgezet is een lijst benodigdheden.
Praktische afweging
Gewapend met deze kennis en inzichten kunnen we de sprong maken naar de praktijk. Deze is zo divers dat maatwerk vereist is. Daarbij bieden de volgende richtlijnen enige ordening en houvast.
- Kun je het bestaande vastgoed gebruiken of beter bruikbaar maken door verbeteringen en toevoegingen? Dan zal dit vanuit het materiaalgebruik vaak een aantrekkelijke oplossing zijn.
- Breng het energiegebruik van het bestaande drastisch omlaag. Zolang er geen groen label verkregen is, zal de milieubelasting door het energiegebruik vrijwel zeker de dominante factor zijn. Zoek daarbij naar natuurlijke momenten. Dan zijn de meerkosten veel lager en is het extra materiaalgebruik geringer.
- Overweeg renovatie als die betekent dat een groot deel van het bestaande gebouw daarmee een tweede leven krijgt. En het vastgoed daarmee weer voldoet aan de wensen ten aanzien van functionaliteit, comfort en uiterlijk.
- Er is een groeiende markt voor vrijkomende materialen en producten, meestal lokaal georganiseerd. Plan voldoende tijd in op bij het aanbod een passende vraag te vinden.
- Kies zelf voor zoveel mogelijk gebruikte materialen of voor biobased producten. Er zijn steeds meer geslaagde, inspirerende voorbeelden te vinden bijvoorbeeld via de gratis app BOQUE.
Bij alles keuzes geldt: kijk niet alleen naar de initiële investeringskosten maar naar de totale kosten over de totale levensduur TCO. En hou steeds het doel voor ogen: het willen bieden van betaalbare, functionele, gezonde en comfortabele huisvesting tegen een minimale milieuschade.
Meedoen?Dat kan! Sluit je nu aan als partner van Bouwstenen en/of word lid van één van onze netwerken.
Op 2 juni vindt het derde actualiteitencollege van de reeks Verduurzamen in 7 stappen plaats. Je kunt je hier aanmelden voor deze of één van de volgende stappen.
Wilt u meer informatie? Neem dan contact op via nieuws@bouwstenen.nl of bel naar 033-2584337. |
 |
Meer informatie
- Column: Hans Korbee - Duurzaam gebouwd, februari 2021
- Informatiepagina Circulair bouwen - Bouwstenen
- Informatie: Transitieagenda Circulaire Bouweconomie - TA-CBE, januari 2018
- Informatie: Rapportage Integrale circulaire economie - PBL, 2021
- Website: De Circulaire Bouweconomie met oa zijn interviews met de 16 leden van het Transitieteam te vinden alsmede een groot aantal artikelen en publicaties van de afgelopen vier jaar.
