Al veel meters gemaakt

We zijn voor onderwijshuisvesting al een heel eind op weg in het opvolgen van de zes handreikingen die de Raad voor het Openbaar bestuur doet in haar advies “Meters maken met medebewind”. Doel van het advies is de Tweede Kamer meer informatie te geven over taken en middelen, zodat zij haar rol goed kan vervullen als wetgever, budget autoriteit en controleur van de regering.

De zes handreikingen van de ROB

In het advies geeft de Raad voor het Openbaar Bestuur zes handreikingen. We lopen ze langs en delen de resultaten van het Bouwstenen-ontwikkelwerk voor wat betreft de taken van gemeenten voor schoolgebouwen in het primair en voortgezet onderwijs.

Advies ROB

Stand Bouwstenen-ontwikkelwerk

Inzicht in taken

Zorg voor een duidelijk en volledig inzicht in medebewindstaken (met de wettelijke basis)

✔ Gedaan

Scholen en gemeenten zijn samen verantwoordelijk voor de gebouwen. Rijk is verantwoordelijk voor voldoende bekostiging. Zie het onderzoek over het recht op een gezonder school van Teekens Karstens advocaten.

2. Inzicht in geld

Breng in kaart welke budgetten worden vrijgemaakt en wat de noodzakelijke kosten zijn om deze medebewindstaken adequaat uit te voeren (art 108 Gemeentewet).

✔ Gedaan

We hebben op basis van openbare data over de budgetten in het gemeentefonds en data over de kosten die gemeenten moeten maken om deze taak adequaat uit te voeren in beeld gebracht. Hieruit blijkt dat vrijwel alle gemeenten maar de helft van het Rijk krijgen van wat ze voor deze taak nodig hebben. De disbalans van landelijk € 1,2 miljard per jaar en nog steeds niet opgelost. Ook ligt er nog niets dat op een herstelplan lijkt. Zie ook dit berichten dit meer recente overzicht die in lijn zijn met de resultaten uit het Interdepartementaal Beleidsonderzoek Onderwijshuisvesting uit 2021.

3. Check autonoom beleid

Bepaal welk deel van het gemeentefonds voor autonoom beleid bedoeld is en of dit passend is.

✔ Gedaan

In dit geval is helder wat elke gemeente in het gemeentefonds ontvangt voor het taakveld onderwijs en wat er nodig is voor onderwijshuisvesting en andere taken zoals controle op de leerplicht en het leerlingenvervoer. De verhouding is ongeveer 50:50. Zie eerder overzicht.

4. Check kwaliteit wet

Breng in beeld of de wetten waarmee medebewindstaken zijn belegd bij gemeenten doelmatig en doeltreffend functioneren en verbeter die waar nodig.

✔ Gedaan

De wet is niet doelmatig, blijkt ook uit het Integraal Beleidsonderzoek Onderwijshuisvesting uit 2021. Het wetsvoorstel om te komen tot een meer doelmatige uitvoering lost dit probleem niet op maar zorgt voor nog meer rompslomp. Zie ook dit bericht.

We denken graag mee met een beter voorstel.

5. Actualiseer info-voorziening

Actualiseer de instrumenten en activiteiten in de begrotingswet Gemeentefonds en zorg voor een adequate en bijpassende informatievoorziening aan het parlement.

✔ Ons deel van het werk gedaan

Zie in dit verband ons onderzoek uitgevoerd door de argumentenfabriek in samenspraak met het werkveld, brancheorganisaties en de Ministeries van OCW en BZK. Zie ook onze brief aan het Rijk waarin we een voorstel doen voor betere bekostiging en informatievoorziening. Dit voorstel hebben we uitgewerkt in onze handreiking paragraaf kapitaalgoederen zodat het parlement kan controleren of met het extra geld ook betere meters worden gemaakt. We hebben hiervoor ook een gratis online cursus voor gemeenten ontwikkeld.

6. Beter borgen

Verbeter de waarborgen in de financiële verhoudingswet (conform advies over de wijziging van de FvW) en voorzie in een adequate monitoring van de naleving.

✘ Nog niet gedaan

dit is niet aan ons. We denken wel graag mee.

Helder waar de brand zit

Dit is geen brandalarm waarbij je niet weet waar in het gebouw de brand zit. Het is ook geen ‘loos alarm” - de echte brandhaarden zijn al heel lang in beeld. De brand zit in het deel van het gebouw waar heel veel kinderen van Nederland een groot deel van de dag wettelijk verplicht, moeten zijn; behoorlijk op elkaar en vaak met onvoldoende zuurstof en bewegingsruimte en ook vaak te warm of juist te koud. Tocht, vocht en nog veel meer. VNG-gemeenten zitten met de handen in het haar. Zie ook dit bericht.