De gemeente Almere heeft structureel minimaal € 40 miljoen per jaar nodig om de gebouwen in het primair- en voortgezet onderwijs duurzaam door te exploiteren, maar krijgt daarvoor maar € 20 miljoen van het Rijk, blijkt uit Bouwstenen-onderzoek, gebaseerd op landelijke kentallen en openbare data.
Gemeenten krijgen veel te weinig
Enschede heeft minimaal € 23 miljoen nodig en moet het met € 12 miljoen doen. Haarlemmermeer krijgt € 13 miljoen, maar heeft zeker het dubbele nodig. Voor Rotterdam ligt de verhouding anders, omdat grote steden meer geld in het gemeentefonds krijgen. Landelijk hebben gemeenten structureel minimaal € 2,6 miljard per jaar nodig en komen ze € 1,2 miljard tekort om de voorraad schoolgebouwen in stand te houden en zo nu en dan te vernieuwen.
Kwaliteit verder achteruit
De werkomstandigheden van kinderen en docenten zijn verre van oké. De tekorten zetten de relatie tussen gemeenten en schoolbesturen onder druk. Er zit geen schot in de vernieuwingsopgave en ondertussen kachelt de kwaliteit van de gebouwen verder achteruit. Gemeenten willen het tij wel keren, maar hebben daarvoor steun en geld vanuit Den Haag nodig. Dat was hun boodschap tijdens de maatschappelijk vastgoed dag op 14 december 2023.
Zelf het minimum uitrekenen
Met het onderzoek kan iedereen op eenvoudige wijze uitrekenen hoeveel geld er nodig is om de schoolgebouwen in de eigen gemeente duurzaam door te exploiteren. Daartoe heeft Bouwstenen alle kosten toegerekend naar kosten per kind per jaar en gebruik gemaakt van landelijke kengetallen en openbare bronnen. Het getal dat er onder de streep uitkomt is een minimum. In de berekening is uitgegaan van de laagste ruimtenormen en is er geen rekening gehouden met speciaal onderwijs, frictieleegstand, bevolkingsgroei of organisatiekosten.
Onnavolgbare regels
Het is bekend aan welke kwaliteit de gebouwen tegenwoordig moeten voldoen, maar verder zijn de regels rond onderwijshuisvesting onnavolgbaar. Hoeveel ruimte een kind op school krijgt bijvoorbeeld is enorm gedetailleerd uitgewerkt, bijbehorende gegevens zijn niet te vinden en het sluit ook niet aan bij de regels rond de bekostiging, die op zichzelf ook weer onnavolgbaar zijn.
Politieke boodschap
Het netwerk wil met de berekening een duidelijke boodschap afgeven aan de Haagse politiek. Het Rijk is wettelijk verantwoordelijk voor voldoende bekostiging. Nu komt het Rijk wel steeds met nieuwe eisen voor de gebouwen, maar het ontbreekt gemeenten al jaren aan voldoende geld om deze taak goed uit te voeren. Het netwerk hoopt dat het duurzaam doorexploiteren van de schoolgebouwen dit keer wel op de agenda komt bij de behandeling van de begroting van OCW in januari 2024 en bij de kabinetsformatie.
Stapsgewijs inregelen
Om de (nieuwe) kamerleden te informeren heeft het Bouwstenen-netwerk haar onderzoekresultaten zowel met de Commissie OCW als BZK gedeeld. Ook de VNG heeft een brandbrief naar de Tweede Kamer gestuurd. Gemeenten actief in Bouwstenen begrijpen dat het geld niet in één keer kan worden bijgeplust. Ze kunnen ook niet in één keer alle scholen aanpakken. Als het bedrag in de rijksbegroting jaarlijks wordt opgeplust tot het niveau dat minimaal nodig is, zijn gemeenten in staat het tij te keren. De plannen daarvoor liggen al klaar.
Meedoen? Dat kan.Bereken wat jouw gemeente minimaal nodig heeft om de schoolgebouwen duurzaam door te exploiteren. Deel dat met elkaar en je politieke vrienden. |
Image
 |
Meer informatie:
- Excel: voor eigen berekening
- Onderzoek: Voorbeeld berekening voor vier gemeenten
- Ontwikkelwerk: Deltaplan scholen
- Ruimtenormen voor primair en voortgezet onderwijs.
- Brandbrief aan tweede kamer (VNG, december 2023)
- Bericht: Laat het tekort maar zien (Bouwstenen, 2 augustus 2023)
