Rotterdam staat voor een enorme opgave. Scholen, gymzalen en wijkgebouwen uit de jaren '60 tot '80 zijn verouderd en moeten worden aangepakt. Het zijn belangrijke projecten omdat ze een impuls kunnen geven aan de gewenste vernieuwing in de stad.
Formuleer de juiste vraag
In Rotterdam beseft men dat deze vernieuwing over meer gaat dan stenen. En de belangrijkste opgave misschien wel het formuleren van de juiste vraag is. En dat dat niet vanzelf gaat. Het vraagt inspanning en inspiratie en een goede samenwerking tussen de verschillende gemeentelijke diensten om dat voor elkaar te krijgen. Ook de kennis van gebruikers van de gebouwen en de markt is essentieel. De (lokale) gemeenschap moet om tafel, vinden ze in Rotterdam.
Geleerde lessen
En aldus heeft Rotterdam rond vijf locaties verkend hoe 'Ontwerpend Ontwikkelen' bij kan dragen aan het formuleren van de juiste vraag. Daarbij is met álle stakeholders de opgave verkend (en dus niet meteen de oplossing). Geleerde lessen zijn:
- Het proces levert géén ontwerp op (verwachtingen managen bij de stakeholders/buurt).
- Er moet een boven de partijen zwevende moderator zijn, die loyaal is aan de opgave en dus niet aan de stakeholder(s).
- Het is belangrijk dat kennis over gebiedsontwikkeling wordt ingebracht, zodat er een integrale vraag geformuleerd kan worden.
- Deze werkwijze vraagt veel tijd en energie. Die energie moet je hoog houden, bij alle stakeholders.
- Als je eenmaal begonnen bent met participatie, kun je daar niet weer mee ophouden.
- De meeste waarde wordt bereikt als de deelnemers de volle breedte van de betrokken stakeholders representeren. Een strakke regie waarborgt vervolgens de gelijkwaardigheid van de inbreng.
Publieke waarden, rijkere opgave
De betrokkenen bij de vijf locaties concluderen samen: 'Publieke waarden centraal stellen zorgt voor een rijkere opgave’. Deze manier van werken nodigt deelnemers uit over hun directe belangen heen te stappen, begrip voor elkaar te kweken en overeenstemming te bereiken over de waarde van een plek. In plaats van individuele ruimteclaims te leggen, werd het gesprek gevoerd over publieke waarde: wat willen we behouden, versterken of toevoegen?
De meeste tijd in het voortraject
De Rotterdamse publicatie geeft goed de complexiteit van de opgave (rond scholen en allerlei transities) weer. Het bouwen zelf is niet zo ingewikkeld. De meeste tijd zit in het voortraject. En de meeste (maatschappelijke) winst kan worden verkregen door de juiste vraag te stellen. Door bijvoorbeeld nu al rekening te houden met de duurzaamheidsdoelen voor 2050 kan worden voorkomen dat alle panden straks nog een keer moeten worden aangepakt en de samenleving wordt opgezadeld met een jas die niet past.
Meedoen? Dat kan.Denk en doe mee over de opgave in onze netwerken en rond ons ontwikkelwerk. Meld je aan als partner van Bouwstenen, sluit aan bij één van de netwerken. Doe mee met het gezamenlijk ontwikkelwerk.
|
 |
Meer informatie:
- Onderzoek: Ontwerpend ontwikkelen. Verkenningen voor 5 locaties, vervolg Rotterdam (rapport Gemeente Rotterdam, november 2022)
- Bericht: Strak stedelijk programmeren (Bouwstenen, juni 2023)
- Ontwikkelwerk: Deltaplan scholen
- Ontwikkelwerk: Van beleid naar ruimte
