Maatschappelijke overname wijkcentra in Amersfoort
Verslag bijeenkomst
Op 1 februari 2013 vind tijdens de ochtend een bijeenkomst plaats rondom het thema ‘maatschappelijke overname wijkcentra in Amersfoort. Aanwezig zijn professionals van gemeenten, coöperaties, welzijnsorganisaties en maatschappelijke dienstverleners. Ans Mers van wijkcentrum het Klokhuis ontvangt de deelnemers met heerlijke appelgebak.
Verschillende beleidsstrategieën
Ingrid de Moel (Bouwstenen) start met een korte schets van landelijke ontwikkelingen; behoefte aan zelfsturing, bezuinigingen, sluiten van welzijnsaccommodaties. Het onderwerp staat sinds 2010 op de Agenda van Bouwstenen. Sindsdien is veel gedaan en informatie verzameld op de website, maar ook op een aparte website speciaal voor bewoners.
In den lande zijn diverse beleidsstrategieën rond wijkcentra:
1. sluiten tenzij er veel weerstand komt
2. op basis van gemeentelijk beleid of maatschappelijk debat kijken wat open moet blijven
3. bewoners uitnodigen de exploitatie over te nemen, zonder sluitingsperspectief.
4. bewoners uitnodigen de exploitatie over te nemen, met sluitingsperspectief.
Amersfoort heeft voor de laatstgenoemde insteek gekozen.
Wethouder met rechte rug
Daarna vertelt Gert Boeve, wethouder economie, wonen, welzijn & zorg van de gemeente Amersfoort, wat zijn insteek was en hoe het heeft uitgewerkt.
In het kort:
- Insteek was om niet te bezuinigen op het welzijnswerk dat echt nodig is. Om dat te realiseren liever bezuinigen op de overmaat aan vastgoed.
- Bewoners krijgen een half jaar de gelegenheid een wijkcentrum over te nemen.
- tegen kostendekkende huur
- met een startsubsidie voor de aanloopkosten
- gefaciliteerd door een expertgroep van amersfoorters
- maatschappelijke verenigingen krijgen 3 jaar huur subsidie voor huur van een accommodatie (daarna in de prijs van activiteit inbegrepen)
- wijkbeheerder deels vrij gemaakt voor ondersteuning van proces
- Van de 12 wijkcentra zijn er nu twee overgenomen; één door bewoners in gemengde wijk en één centrum is gekocht door vereniging van Alevieten (Aanschaf levensbeschouwelijke huisvesting)
- Breed onderzoek naar alternatieve publiek-private ruimte in de wijken: Kerken, moskeeën, zorg, scholen etc. Veelal hebben alle clubs onderdak gevonden.
Het beleid van “hard aan de voorkant, zacht in ondersteuning, expert facilitering, financiële ingroei, enz.” heeft veel teweeg gebracht. Enorm veel initiatieven in de stad. Maar ook politiek. Dan komt het aan op "koers houden". En dat heeft Boeve gedaan. Veel deelnemers in de zaal zouden ook wel zo’n wethouder willen. Het onderwerp is nogal politiek gevoelig en dan waait de wind nog wel eens alle kanten op is de ervaring van de deelnemers. Boeve heeft Amersfoort tot hier gebracht. We zijn benieuwd naar het vervolg.
Welzijn positief kritisch
Ad de Graaf, teamleider samenlevingsopbouw / wijkondernemingen bij SWA vertelt verder.
- SWA heeft het beleid van de gemeente actief mee uitgevoerd. Was er ook wel blij mee. Jarenlang was de insteek om centra open te houden, terwijl en nauwelijks vraag was. Dit leidde tot aanbod-acties. Was SWA zelf ook niet blij mee
- Intern gaf deze keuze wel wrijving. De oprganisatie moest ook wennen aan de omslag.
- Positief:
- Niet overal is een centrum/gebouw nodig
- Alle gebruikers hebben nieuwe plek gevonden
- Veel meer organisaties actief in de wijken en verantwoordelijk voor ontmoeting
- Nieuwe energie in de stadWelzijnswerk is niet goed in het beheer van gebouwen.
- Kritisch
- Tot nog toe maar 1 succesvolle overdracht
- Ontbreken visie op welzijn en wat is nodig voor het accommoderen van de Wmo en de andere decentralisaties
- Verenigingen in georganiseerd verband hebben ruimtes gevonden, maar hoe accommodeer je losse ontmoetingen van kwetsbare bewoners.
Zoektocht van betrokkenen
In het tweede gedeelte van het programma gingen de deelnemers in gesprek met de direct betrokkenen:
- Uit het gesprek met Ans Mers wordt duidelijk dat er veel tijd en energie in de wijkvereniging gestopt wordt. Je bent al gauw 50 tot 70 uur bezig. Gelukkig is er een achterban van vrijwilligers die ook e.e.a. over kunnen nemen. Vrijwilligers hebben hun kwaliteiten, daar haak je op in. “Wat de toekomst brengt is in deze tijd onzeker” blijkt uit Ans’ verhaal. “Dat zien we wel over 5 jaar, of het goed komt”. Het Klokhuis is erin geslaagd om overlast gevende jongeen aan te spreken en te betreken. Ze zijn de toekomstige groep vrijwilligers.
- Met Willem van der Craats, is vooral de financiële en organisatorische kant van wijkcentra besproken waaronder thema’s als inkoop en inkomsten, begrotingen, wat wel en niet mag in de horeca etc. Bovendien is er gekeken naar hoe een situatie zou zijn wanneer bewoners zich niet organiseren.
- Marjanne van Loon gaf tijdens het gesprek toelichting over betrokkenheid en reacties van bewoners. Wat in ieder geval duidelijk werd is dat er liever geïnvesteerd wordt in welzijn dan in stenen.
Wat begon als bezuiniging is maatschappelijke opbrengst
Leerpunten
- De houding van de betrokken partijen in het proces (open, zoeken naar nieuwe verhoudingen, lef en leiderschap) is belangrijk.
- In het “ontdekken” is niet alles een successtory. Het gaat niet altijd meteen goed en het mislukt ook wel eens.
- Wees bewust dat je ook moet overbrengen dat er risico’s genomen worden (van welzijn naar de Raad)
- Bewoners lopen voorop t.o.v. de procedures van gemeenten. Ze zijn tot meer in staat dan misschien gedacht. En hebben ook maatschappelijke doelen.
- In niet alle wijken lukt het een wijkcentrum te exploiteren. Dat hoeft niet erg te zijn.
- De inzet van een expertteam is belangrijk; voor bewoners maar vooral ook voor hun bemiddelende rol tussen bewoners en andere partijen.
- Door te redeneren vanuit een ‘sociaal plein’ moet je er achter komen wat er speelt in een wijk en verder kijken dan een gebouw.
- (financiële) ondersteuning is in sommige gevallen erg belangrijk om de activiteiten te kunnen blijven ontplooien.
- Wat begon als bezuiniging, is uitgemond in een maatschappelijke opbrengst.
- Win-win situatie ‘dankzij de commerciële club kan een andere activiteit (misschien van welzijn) blijven draaien’. Hier kan je transparant over zijn naar alle bewoners en ze dat ook zo voorleggen. Ze begrijpen dat wel.
- De belastbaarheid van de vrijwilliger moet ook in de gaten worden gehouden. Voorkom dat een initiatiefnemer kans loopt op een burn-out.
Aandachtspunten voor de toekomst
- Deelnemers zijn benieuwd naar de “som”. Hoe pakt die uit? Hoe groot is en waar zit de bezuiniging?
- Commercieel versus niet-commercieel is en blijft een vaag gebied. Breed blijven kijken.
- Blijf aandacht hebben voor relatie en communicatie overheid, beleid, burgers.
- Geen beleidstukken schrijven maar gewoon dingen doen en aangaan. Risico’s durven nemen.
- Van beleidsdynamiek naar ondernemerschap vanuit gemeenten is een goed voorbeeld. Ook naar andere organisaties toe. Overheid moet zelf ook hierin mee bewegen.
- Rol van de gemeente verandert. Je moet een bewuste omslag kunnen maken van een regie rol naar een rol waarin je zaken los laat. Hier staat wel tegenover dat je leert te spreken in dienst en wederdienst.
- Een netwerk van wethouders rond dit thema zou fijn zijn.
Belangrijke vraag voor de toekomst was ook “Hoe past de Wmo in dit verhaal. Een deel van de groep is daar ‘s middags op door gegaan.
Meer informatie
Uitgebreide beschrijving en voorbeelddocumenten vanuit Amersfoort
Volgende bijeenkomst
Ideeën en suggesties voor de volgende bijeenkomst zijn welkom. Stuur een mail naar portal@bouwstenenvoorsociaal.nl.
