Sturen op meerwaarde

De zoektocht van het College van Rijksadviseurs naar het creëren van meerwaarde met maatschappelijk vastgoed zal veel gemeenten bekend voorkomen.

In haar publicatie, met als titel ‘Rijk als rentmeester, Sturen op maatschappelijke meerwaarde’ (oktober 2020), staan veel noties rondom het vastgoed van het Rijk die gemeenten bekend in de oren zullen klinken:

De sectorale benadering maakt het lastig integrale oplossingen met meerwaarde te creëren.
De organisatorische scheiding tussen beleid en vastgoed heeft vele voordelen, maar kent ook nadelen.
De huurprijs is geen afspiegeling van hetgeen je er maatschappelijk mee wilt.
De Rekenkamer wil ook weten wat de maatschappelijke meerwaarde van het vastgoed is.

Waarde voor de omgeving

In het rapport wordt een voorzet gegeven voor een aanpak waarin maatschappelijke meerwaarde beter wordt meegewogen in de vastgoedbeslissingen van het Rijk. Naast de financiële waarde, de gebruikswaarde en beleidswaarde, is dit vastgoed ook van betekenis voor de omgeving waarin het staat. Juist de mogelijke impact op de omgeving (de omgevingswaarde) vraagt een minder fragmentarische aanpak, zo is in het rapport te lezen.

Best lastig

Daar ligt ook een deel van de opgave. Het is best lastig te sturen op maatschappelijke meerwaarde omdat de eigenaar soms (ook) andere belangen heeft, het profijt van de maatschappelijke investering vaak bij een ander ligt, verschillende disciplines nodig zijn om de meerwaarde te operationaliseren en ook de opgave in tijd kan veranderen.

Sturen op meerwaarde

Beleidsdepartementen kunnen sturen op maatschappelijke meerwaarde door:

Het rijksvastgoed in te zetten voor de realisatie van de vier prioriteiten van de Nationale Omgevingsvisie (energie en klimaat, duurzame economie, sterke en gezonde steden en regio’s, ontwikkeling landelijk gebied)
Uitvoerende organisaties een afwegingskader mee te geven
Een voorportaal in te richten waarin alle belangen worden afgewogen
Met behulp van een gespreksinstrument
Een plek voor vakoverstijgende kennisplaats te ontwikkelen
Hiervoor een budget in te zetten
Gedegen vooronderzoek te doen alvorens de behoefte vast te stellen
In een vroeg stadium de omgeving erbij te betrekken
Een overstijgend kerndoel te formuleren
Over grenzen kijken en kritische vragen te stellen

Maatschappelijk relevant

Het rapport laat zien dat we steeds professioneler over de maatschappelijke kant van het publiek vastgoed nadenken. En dat is juist waarin het zich onderscheidt van winkels, kantoren, cafés en ander commercieel vastgoed. Ook wordt in het rapport aangegeven dat het Rijk en andere eigenaren van maatschappelijk vastgoed op dit gebied nog van elkaar kunnen leren. En dat kunnen we natuurlijk alleen maar beamen.

Meedoen?

Dat kan. Op 3 december 2020 tijdens de Maatschappelijk Vastgoeddag presenteren we onze publicatie over sturing op maatschappelijke meerwaarde en gaan we in gesprek met Els Boerhof, die van social impact investment haar beroep heeft gemaakt.