Renovatie via regels of overleg

Verschillende partijen pleiten voor een wettelijke regeling voor de renovatie van schoolgebouwen. Anderen zien het nut hiervan niet. Bouwstenen peilde de meningen en zette de argumenten op een rij.

De discussie rond de regels voor renovatie van scholen is opnieuw opgebloeid naar aanleiding van het rapport van de Algemene Rekenkamer begin februari 2016 over de kwaliteit van onderwijshuisvesting.

Staatssecretaris wil niet
Staatssecretaris Sander Dekker geeft naar aanleiding van dat rapport aan geen voorstander te zijn van een wettelijke regeling. Die zou het verantwoordelijkheidsgevoel bij schoolbesturen en gemeenten kunnen afzwakken. Hij gaat ervan uit dat partijen het samen oplossen en gaat uit van een oplossing via goed overleg.

Mening PO-Raad en VNG verdeeld
De PO-Raad pleit er al geruime tijd voor om renovatie als huisvestingsvoorziening in de wet te laten opnemen. Ook zij benadrukt de gezamenlijke verantwoordelijkheid, maar de (co-)financierende rol van de lokale overheid moet wettelijk verankerd worden. Daar is de VNG het niet mee eens. Gemeenten mogen uiteraard meebetalen aan renovatie, maar dat mag geen wettelijke verplichting worden. Zij wijst erop dat dit het gevolg is van de doordecentralisatie van het buitenonderhoud, waar alle partijen mee hebben ingestemd.

Bouwsector wil graag
Ook andere partijen hebben zich in de discussie gemengd. In de Volkskrant van 28 december 2015 stond een uitgebreid artikel over het onderwerp. GertJan Nijpels, burgemeester van Opmeer, reageerde namens de VNG en er verscheen ook een column in Binnenlands Bestuur. Bouwend Nederland nam stelling in de discussie met een artikel in het Algemeen Dagblad waarin ze beweerde dat ook gemeenten willen dat er een wettelijke regeling komt. Uit het onderzoek waarop ze die stelling baseert, blijkt dat echter niet. Allereerst zijn door dit onderzoek van Bouwend Nederland zelf, maar 24 gemeenten betrokken. Niet bekend is wie er zijn geïnterviewd. Daarbij is niet expliciet gevraagd of lokale overheden wettelijke regels willen, maar of gemeenten het ‘prettig vinden als er een landelijk model of richtlijn komt’. De helft geeft aan van wel en er wordt ook gepleit voor maatwerk.

Argumenten
Bouwstenen peilde de meningen in het werkveld en inventariseerde de argumenten. 

Argumenten voor een wettelijke regeling:

• meer duidelijkheid en richting (helder wie er middelen moet reserveren)
• minder overleg
• meer snelheid
• aanleiding om ook investeringsverbod aan te pakken

Argumenten tegen:

• lokaal maatwerk vraagt lokale afweging
• probleem is niet gebrek aan regels maar te lage bekostiging
• regels ondermijnen de gezamenlijke verantwoordelijkheid
• regels leiden tot meer bureaucratie (en daarmee extra kosten)
• regels leiden niet tot de meest kostenefficiënte oplossing
• een wettelijke regeling lost de grensgeschillen niet op

Alternatieven:

• fenomeen 'renovatie' uit vocabulaire schrappen, focus op 'verduurzamen'
• financieringsprobleem en inveseringsverbod scholen opheffen
• landelijk model of richtlijn die het overleg ondersteunt
• werken aan onderling begrip door elkaar meer inzicht te geven in mogelijkheden en beperkingen (o.a. open boekhouding en begroting, meer zicht op dilemma's en belangen)
• mediation daar waar partijen er niet uit komen
• arbitrage; uitlokken van jurisprudentie daar waar partijen het niet eens worden (ontwikkelen van een soort kantonrechtersformule)

Overeenstemming dat, maar niet wat
Gemeenten zijn wettelijk verplicht om de eventuele nieuwbouwkosten van onderwijshuisvesting voor haar rekening te nemen. Dit geldt niet voor renovatie. Het zou jammer zijn als dit ertoe leidt dat renovatie niet wordt uitgevoerd. Daarmee kun je immers dure nieuwbouw juist voorkomen. Met die constatering is iedereen het wel eens. Echter niet met de wijze waarop dat geregeld moet worden: met (meer) regels, of (beter) overleg? Zolang partijen er niet uit zijn hopen we dat het afwegingskader dat het Bouwstenennetwerk eerder ontwikkelde, enig houvast biedt.

Meer informatie

• Nieuwsbericht ‘Rekenen zonder inzicht’ (Bouwstenen, 7 februari 2016), over het onderwijshuisvestingsonderzoek van de Rekenkamer, met daarbij links naar de reacties van verschillende partijen.
• Artikel ‘Leerlingen vaak onnodig lang in verouderd schoolgebouw’ (Volkskrant, 28 december 2015) en reactie daarop van GertJan Nijpels namens de VNG (VNG.nl, 30 december 2015) en Ingrid de Moel in Binnenlands Bestuur (31 december 2015)
• Artikel ‘Dringend regelgeving nodig voor renovatie oude scholen’ (Algemeen Dagblad, 1 februari 2016)
• Resultaten enquête 'regelgeving renovatie oude scholen' (Bouwend Nederland, februari 2016)
• Resultaten peiling Bouwstenen
• Resultaten discussie op LinkedIn
• Blog 'Het realisme van de normvergoeding' (M3V, oktober 2015)
• Afwegingskader: nieuwbouw of renovatie bij onderwijshuisvesting (Bouwstenen, 2014)
• Informatie op de website van Bouwstenen o.a. over de Kwaliteit van maatschappelijk vastgoed, Rekenkameronderzoeken en Onderwijshuisvesting.   

Bouwstenen-activiteiten

• Bouwstenen-netwerk rond Onderwijshuisvesting (duurzaam)
• De eerstvolgende bijeenkomst van dit netwerk ‘Onderhoud; zelf doen en/of uitbesteden?’ staat gepland op 15 maart 2015. Schoolbesturen die kennis willen maken met het netwerk en Bouwstenen, zijn van harte uitgenodigd hierbij aanwezig te zijn.