Op basis van de 'Spreidingswet' worden gemeenten verantwoordelijk voor de opvang van asielzoekers. Dat is nu nog een taak van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA). Daarmee komt er voor gemeenten een structurele opgave bij.
Structurele aanpak
Hans Poot, hoofd portefeuillemanagement bij de gemeente Amsterdam: "Deze nieuwe wet betekent nogal wat voor gemeenten. Ze krijgen er een flinke wettelijke taak bij. Maar ook zonder deze wet loont het om meer structureel voorbereid te zijn op de toestroom van asielzoekers. Dan word je niet verrast door ad hoc ontwikkelingen. We werken in Amsterdam aan een strategisch opvangbeleid. En samen met een paar andere gemeenten verkennen we ook in Bouwstenen-verband wat deze wet voor ons betekent."
Oproep van wethouder
Tot nog toe ontbreekt een structurele aanpak vaak bij gemeenten, waardoor zij meermaals verrast worden. Afhankelijk van de op dat moment geldende vraag worden er locaties gezocht of weer afgestoten. Dat geeft gedoe en getrek en kost de samenleving veel tijd, geld en emotie. Reden waarom ook Rutger Groot Wassink, wethouder in Amsterdam, tijdens ons jaarcongres in december 2022 het Bouwstenen-netwerk opriep meer structureel naar het vraagstuk te kijken. Daar wordt nu aan gewerkt.
Toekomst ongewis
Nieuwe wet of niet, het kan best handig zijn om een flexibel inzetbare voorraad te hebben. In 2022 vroegen er 46.460 mensen asiel aan in Nederland. Dat aantal is vergelijkbaar met de vorige piek uit 2015, maar fluctueert tussentijds flink. Prognoses over de toekomstige vraag naar opvangplekken zijn daarom altijd ingewikkeld - met name op de (middel)lange termijn. Het kabinet gaat ervan uit dat er begin volgend jaar 75.500 opvangplekken nodig zijn. We liggen landelijk nog niet op koers om dat aantal ook daadwerkelijk te halen.
Nieuwe rol gemeenten
Met de nieuwe 'spreidingswet' hoopt het kabinet een stok achter de deur te hebben om snel nieuwe opvangplaatsen te realiseren. De wet maakt gemeenten verantwoordelijk voor de taak om asielzoekers opvang te bieden. De omvang van die taak bepaalt het Rijk iedere twee jaar per provincies. De financiering is aan die taak gekoppeld, en gemeenten kunnen een bonus krijgen voor extra plekken die ze aanbieden. Tenzij lokaal anders wordt besloten, blijft het COA verantwoordelijk voor het operationele beheer van de opvangplekken.
Nog veel ongewis
De precieze invulling van de wet is nog ongewis. In februari publiceerde de Raad van State een kritisch advies, omdat de wet "onnodig complex en moeilijk uitvoerbaar" zou zijn. De VNG en het COA delen deze kritiek. De staatssecretaris heeft daarop beloofd om rond deze tijd met een reactie op de kritiek te komen en het wetsvoorstel waar nodig aan te passen.
Inventarisatie
Hans werkt samen met de chefs vastgoed van Den Haag en Tilburg aan een notitie over hoe meer strategisch om te gaan met de huisvesting van asielzoekers. Deze notitie dient als basis voor gesprekken in Bouwstenen-verband. We kunnen daar nog volop input en hulp bij gebruiken.
Meedoen?Dat kan!
|
 |
Meer informatie
- Wetsvoorstel: 'Gemeentelijke taak mogelijk maken asielopvangvoorzieningen' (Rijksoverheid, november 2022)
- Brief: uitvoeringsscan COA (november 2022)
- Reactie: Raad van State (februari 2023)
- Onderzoek: Hoeveel asielzoekers komen er naar Nederland? (CBS, januari 2023)
