Belangrijke les om vastgoedmissers in de publieke sector te voorkomen; transparantie. Een niet mis te verstane opdracht aan eigenlijk iedereen.
Dat is één van de conclusies tijdens de bijeenkomst op 27 mei 2015 over vastgoedmissers, naar aanleiding van het boek van Miro Lucassen. Om missers te voorkomen is het belangrijk de gegevens en belangen open en eerlijk op tafel te hebben, inclusief alle risico’s. Dan kun je het er met elkaar over hebben. Klinkt simpel, maar is niet eenvoudig.
Het Peter Principle
Sociale harten en de ambitie het goede voor de samenleving te willen doen, staan die openheid soms in de weg. Omwille van het goede doel worden bureaus ingeschakeld, met posten geschoven en de werkelijkheid soms rooskleuriger voorgeschoteld dan hij is. ‘Te mooie en grote projecten’ door mensen die net iets verder gaan dan hun competenties reiken (het Peter Principle); het komt overal voor, zowel in de publieke als private sector. Alleen in de publieke sector zijn ze meer zichtbaar en onderdeel van het publieke debat.
Rekening voor de samenleving
Wie kent de rekening van de schoen van de ING in Amsterdam? De kosten van missers in de publieke sector zijn voor de belastingbetaler, maar via de pensioenfondsen betaalt de samenleving indirect ook voor de vastgoedmissers uit de private sector. Gratis geld bestaat niet. Een argument dat bestuurders hanteren dat een ander publiek orgaan, bijvoorbeeld het rijk, meebetaalt aan de ontwikkeling van een vastgoedproject, is geen argument om het project door te laten gaan, vindt een van de deelnemers. Uiteindelijk betaalt hij toch de rekening. Het zou goed zijn als de vastgoedbeslissers zich daar wat meer rekenschap van geven.
Het gaat fout en ik weet het even niet
Auteur Miro Lucassen gaf de deelnemers op voorhand een aantal lessen mee. De les van de Stopera, een project niet gaande de rit wijzigen, komt vele malen voorbij tijdens de bijeenkomst. Daar gaat het vaker mis. De geschiedenis leert echter ook dat Amsterdam nu heel blij is met de Stopera. Waar gaat het dan fout? Niet het feit dat er veel geld wordt uitgegeven doet pijn, maar wel het feit dat er zomaar veel meer wordt uitgegeven dan afgesproken en dat een bestuurder daar niet zelf mee komt. In de bestuurspraktijk is het gebruikelijk om tegelijk met het probleem ook met een oplossing te komen. Toch zou het een bestuurder sieren als hij of zij zou zeggen: “Ik weet het even niet. Dit is het probleem en ik heb geen oplossing.”
Politieke drukte
Want dan kun je het erover hebben. Met de feiten op tafel. Sommige aanwezigen zijn bang dat er dan geen project meer tot stand komt, anderen zien dat als teken van goed bestuur. Dat je ook commitment hebt over de risico’s. Wat het boek in ieder geval laat zien is hoe belangrijk onafhankelijke onderzoeksjournalistiek is voor het functioneren van de democratie. Dat we een kijkje in de keuken krijgen van de (vastgoed)praktijk; zien hoe het werkt.
En zo zijn er andere steunberen in de samenleving die ervoor kunnen zorgen dat we minder missers met vastgoed maken; toezichthouders, rekenkamers, second opinions en de lokale pers om de feiten, voors en tegens, ook die van de zwijgende meerderheid, een stem te geven. Daar heeft de pers nu onvoldoende tijd voor. Het beeld in de krant en de discussie in het gemeentehuis wordt nu vooral gevoed door mensen die van subsidie afhankelijk zijn. Veel gemeentelijk vastgoed wordt door deze partijen gevuld. Als de markt er geen gat in ziet het risico te nemen zou een gemeente zich twee keer achter de oren moeten krabben of zij het wel moet doen. Met de subsidies is ze zelf de onzekere factor.
Lessen uit verleden
Wat leren we uit het verleden en wat willen we onszelf en besturen uit de publieke sector meegeven? Eigenlijk heel veel, bijvoorbeeld;
- Blijven roepen als je ziet dat het misgaat, ook al is dat niet leuk en met alle risico’s van dien dat je niet meer aan de bak komt. Een goede ontwikkelaar of bureau durft ook een kans of opdracht te weigeren.
- De risico’s veel scherper benoemen en hier een veel groter budget voor inruimen. Dan weet je welk avontuur je met elkaar aangaat en kan het terug in de pot als het niet nodig is.
- Nieuwe raadsleden meenemen in het werkoverleg van het project, zodat ze niet op een boek hoeven te wachten om te zien welke beslissingen al zijn genomen en wat nieuwe plannen kunnen aanrichten.
- Meer in de hand van een projectdirecteur, de beste die er in de markt te vinden is en dat mag wat kosten. Zou goed zijn als die er zelf financieel inzitten, zodat het niet alleen over het geld van een ander gaat.
En vaker een parlementaire enquête over vastgoedmissers om de feiten en gang van zaken boven tafel te krijgen.
Het was goed het gesprek te kunnen hebben met Miro, Gert Boeve die in die tijd wethouder was en Wicher Schönau van TwynstraGudde die veel onderzoek heeft gedaan naar vastgoedmissers maar ook zelf opdrachten uitvoert. Een open en eerlijk gesprek, zoals we ze bij Bouwstenen graag zien.
Meer informatie
- Boek ‘Twee keer een valse start, Vijf jaar rommelen met kunsthal KAdE’ van Miro Lucassen (Spitwerk, januari 2015, met subsidie van de gemeente Amersfoort)
- Nieuwsbericht/recensie 'Vijf jaar rommelen' (Bouwstenen, februari 2015)
- Openingsbijdrage van auteur Miro Lucassen tijdens bijeenkomst 'Leren van vastgoedmissers'
- Artikel 'Onbeheersbare publieke werken' (Wicher Schönau in Openbaar Bestuur, mei 2012)
- Uitzending Kan niet waar zijn over de kwestie; na 8 minuten (Vara, september 2013)
- Artikel 'Leren van missers en het liefst die van anderen' (Schoolfacilities, april 2015)
- Column 'De nieuwe verantwoordelijkheid van het schoolbestuur', over governance in het onderwijs (Binnenlands Bestuur, april 2015)
Reactie toevoegen