Scholen hebben over het algemeen meer ruimte ter beschikking dan waarvoor ze geld krijgen. Daniël Vos deed onderzoek naar de leegstand of overmaat in het basis-onderwijs en kwam tot enkele opmerkelijke conclusies.
Daniël Vos heeft zich in de overmaat in onderwijshuisvesting verdiept voor zijn afstuderen aan de TU Delft. In samenwerking met de afdeling maatschappelijk vastgoed van Grontmij deed hij onderzoek naar de omvang, aard en achtergronden van dit vraagstuk.
Bijna 8% meer ruimte dan nodig
Uit zijn onderzoek blijkt dat scholen op dit moment bijna 8% meer ruimte hebben dan volgens de norm bepaald. Een zekere overmaat is fijn voor leerlingen en ook gewenst om schommelingen in vraag en aanbod op te kunnen vangen, maar heeft ook nadelen. Als rekening wordt gehouden met 4% frictieleegstand is er volgens Daniël landelijk momenteel een normatieve overmaat (of leegstand) van 3,87%. En die kan in de toekomst flink oplopen, gezien de demografische ontwikkelingen.
Gaatje in de begroting
Ruimte kost geld. Als scholen de extra ruimte blijven gebruiken, leidt dit volgens kengetallen van de TU Delft en Grontmij tot extra kosten van ongeveer € 47,- per m2 per jaar. Als de extra ruimte niet wordt gebruikt, bijvoorbeeld door een lokaal af te sluiten kost het ongeveer € 18,- per m2 per jaar. Dit betekent dat de kosten van de totaal berekende overmaat tussen de € 6,7 en € 17,5 miljoen per jaar liggen. Scholen moeten dit zelf bekostigen. Het gaat hier om een bedrag van ongeveer 0,2% van de totale begroting van het basisonderwijs in Nederland. Als de overmaat geen bewuste keuze is, is het een financiële last die behoorlijk kan oplopen.
Limburg koploper overmaat
De leerlingen in de zuidelijke en noordelijke provincies hebben de meeste ruimte, met Limburg als koploper (zie Figuur 2). Hun scholen hebben minder geld voor het onderwijs beschikbaar.
Krimpregio’s en dorpen hebben niet per definitie meer leegstand. In zijn onderzoek heeft Daniël geen correlatie gevonden tussen de overmaat en krimpgemeenten of inwonertal. Ook in steden met wijken waar de inwoners vergrijzen komt overmaat voor.
Relatie met het gebouw
Schoolgebouwen gebouwd tussen 1985 en 2007 blijken in het onderzoek van Daniël minder overmaat te hebben. Waarschijnlijk veroorzaakt doordat deze scholen relatief kleiner zijn dan hun voorgangers (door bezuinigingen in die tijd en strengere regelgeving hoeveel ruimte een school mag hebben). Dat nieuwe (post 2008) scholen overmaat hebben is wellicht te verklaren uit de opkomst van multifunctionele accommodaties met veel algemene ruimte.
Naast bouwjaar blijken andere aspecten een rol te spelen in de leegstand. Donkere schoolgebouwen met kleine gangen en lokalen hebben relatief meer leegstand. Ook grote (slecht onderhouden) schoolpleinen zijn vaak een teken van leegstand. Bij te veel ruimte kan niet alles op en top onderhouden worden en wordt al snel op het plein bezuinigd. Daarnaast bleken scholen met gebrekkige koeling en verwarming meer leegstand te hebben.
Het onderzoek plus advies
Daniël is met zijn onderzoek stevig in de materie gedoken. Hij heeft voor zijn onderzoek gebruik gemaakt van BAG-gegevens en die waar nodig gecorrigeerd. Vos adviseert scholen om het gebouw niet te veronachtzamen, maar te waarborgen dat het gebouw een representatieve en goed onderhouden uitstraling behoudt. Klimaat, licht en hygiëne zijn daarin sleutelbegrippen.
Meer informatie
- Het volledige artikel over dit onderzoek: ‘Meer zicht op de overmaat in basisscholen’ (Daniel Vos & Eke Schins, april 2015)
- Scriptie ‘Empty schools, Quantitative research on hidden vacancy among primary schools in the Netherlands’ (Daniel Vos, TU Delft, januari 2015)
- Nieuwsbericht ‘Vrije val in onderwijshuisvesting’ (Bouwstenen, april 2014)
Bouwstenen-activiteiten
Binnen Bouwstenen zijn een aantal scholen actief op zoek naar mogelijkheden om te voorkomen dat onderwijsgeld ongewenst weglekt naar de huisvesting en energierekening. Ook meedoen? Bel 06 - 5231 0845, deel je kennis en blijf altijd op de hoogte van de laatste nieuwtjes.
Reactie toevoegen