1809 Blik op de Toekomst

Op 20 september 2018 komt het Bouwstenen-netwerk Vastgoedsturing bij elkaar in het Timmerhuis in Rotterdam.

Het Timmerhuis is een prachtig en inspirerend multifunctioneel gebouw: gemeentelijke huisvesting, een museum en woningen in een deels bestaand gebouw en deels nieuw gebouwd.

Zicht op toekomstige behoeften van de stad

Thema van de bijeenkomst is het zicht krijgen op de toekomstige behoeften van de stad: Hoe krijg je hier zicht op? Dit inzicht helpt bij het opstellen van een portefeuilleplan waarin wordt geschetst hoe de toekomst er uit kan zien en welk effect dat heeft op jouw portefeuille.

De Rotterdamse aanpak

Gabor Everraert, projectmanager Omgevingsvisie Rotterdam vertelt hoe de gemeente Rotterdam dit heeft aangepakt. De gemeente heeft een 'verhaal van de stad' opgesteld over hoe Rotterdam er in 2037 uit ziet en gebruikt dit als basis voor haar gemeentelijke omgevingsvisie.

De omgevingsvisie is een strategisch instrument dat in 2026 alle gemeenten moeten hebben. In de omgevingsvisie beschrijft een gemeente in hoofdlijnen welke kwaliteitseisen (beleidsdoelen) zij stelt aan de huidige fysieke leefomgeving en het gewenste gebruik en toekomstige ontwikkelingen.

In de kwaliteitseisen moet de samenhang tussen verschillende beleidsterreinen tot uitdrukking komen. Bovendien moet het proces van opstellen zo zijn dat de samenwerking met betrokkenen wordt georganiseerd: dit betreft het gemeentelijke apparaat, bestuursorganen en de 'inwonende' burgers, bedrijven en belangenorganisaties. De omgevingsvisie krijgt bindende werking via een omgevingsplan.

In het realiseren van de beleidsdoelen kan een gemeentelijk vastgoedbedrijf of vastgoedafdeling een actieve rol spelen, door in haar portefeuilleplan de doelen op te nemen en door initiatieven te ontplooien.

Schijf van vijf

Omdat de vorm van een omgevingsvisie vrij is en het instrument nieuw is, is het voor Rotterdam zoeken naar een werkende vorm. De input uit het 'verhaal van de stad' geeft een breed palet aan wensen en zorgen over de toekomst. Daarnaast moet het ruimtelijk beleid integraal worden opgepakt, wat een hele opgave bleek doordat in Rotterdam 140 beleidsprogramma's zijn geïdentificeerd met een fysieke component. Hoe is hier een praktisch werkbaar toetsingskader van te maken? Rotterdam doet dit door het beleid te vertalen in vijf kernwaarden:

Deze 'schijf van vijf' wordt gebruikt als toetsingskader, waar elk initiatief aan getoetst moet worden. Deze schijf van vijf is dus geen voorspelling van de toekomst, maar een kijkglas naar een gewenste toekomst.

De schijf van vijf en het portefeuilleplan

Is deze methodiek nu ook behulpzaam voor een portefeuilleplan? Traditioneel wordt een portefeuilleplan opgesteld op basis van een grondige analyse van trends en ontwikkelingen. Om de vergelijking te kunnen maken was in de voorbereiding aan de deelnemers gevraagd de trends voor enkele beleidsterreinen te omschrijven. De peiling is te beperkt om er inhoudelijk een algemeen geldend beeld uit te halen, maar er zijn wel interessante waarnemingen te doen:

• De inschatting van externe ontwikkelingen wordt gebaseerd op inschattingen van branche-organisaties (zoals PO-raad) en daarnaast wordt aangevuld met een kwalitatieve inschatting van beleidsafdelingen.
• Indien de gemeente vervolgens een concrete positie heeft bepaald welk resultaat zij wil halen, worden ook de effecten op de portefeuille en benodigde maatregelen helderder.

Wat kunnen we ervan leren?

• De toekomst is onzeker. Dat verandert niet met méér cijfermateriaal (hoe compleet zijn ze, hoe gekleurd, hoe relevant?). Wat dan wellicht beter helpt, is het ophalen van de dromen en de zorgen over de toekomst. De vertaling in een 'schijf van vijf' is dan een manier om ze hanteerbaar te maken. En met deze dromen en zorgen ben je in staat om een positie te bepalen.
• Het helder zicht hebben op dromen en wensen biedt houvast voor de keuzes die je vandaag moet maken. Hoe scherper je je gewenste positie kiest, hoe waarschijnlijker het is dat er daadwerkelijk stappen worden gezet.

Meer informatie

• Het verhaal van de stad  - Rotterdam in 2037