Terugtreden is vooruitzien, maar niet eenvoudig, stelt de Raad Maatschappelijke Ontwikkeling. Het kabinet sluit daarbij aan met haar rapport over de “Doe-democratie”. Wat betekent dit voor voorzieningen en vastgoed?
De inkt van het rapport “Terugtreden is vooruitzien” van de Raad Maatschappelijke Ontwikkeling (RMO) was nog niet droog of het kabinet presenteerde haar nota “Doe-democratie”. Advies en nota borduren voort op hetzelfde thema: als we de burger meer invloed willen geven, betekent dat nogal wat voor de overheid.
Eigen invulling publiek voorzieningen
Heel in het kort: het is niet de burger die dient te participeren in de besluitvorming van de overheid, het is de overheid die participeert in de besluitvorming van burgers. Burgerparticipatie is uit; overheidsparticipatie is in. De RMO benadrukt dat de beweging van de terugtredende overheid alleen slaag als maatschappelijk initiatieven de ruimte krijgen om publieke voorzieningen naar eigen waarden en inzichten te organiseren. Dat vraagt van politici en ambtenaren meer acceptatie van verschillen in omvang, identiteit en kwaliteit van voorzieningen.
Beperkte portefeuille
Bijgaande illustratie laat goed zien wat de RMO bedoelt. De overheid geeft ruimte aan een gevarieerd stelsel van maatschappelijk initiatieven. Zijzelf beperkt zich tot een kleine rol; als vangnet.
Het is verleidelijk om deze gedacht specifiek op maatschappelijke voorzieningen en vastgoed te projecteren. Wie dat doet komt uit op een beperkte rol voor de overheid en een beperkte vastgoed portefeuille. Een vangnet waar burgers en instellingen altijd op terug kunnen vallen. Het grootste deel van het maatschappelijk vastgoed is dan, meer dan nu, in handen van burgers, instellingen en ondernemers (de verschillende snippers in het schema). Dan daaruit kunnen ze geheel naar eigen inzichten, een grote diversiteit aan diensten en programma’s aanbieden.
Denkers en doeners in de wijk
In aansluiting op het RMO-rapport benadrukt de kabinetsnota Doe democratie de rol van het lokale bestuur. De meeste mogelijkheden voor de doe-democratie liggen op lokaal niveau. Burgers zijn met hun toegenomen opleiding en sterk verbeterd organisatie-vermogen, het meest gemotiveerd om zich in te zetten voor hun directe leefomgeving.
Huisvestingsoplossingen
De kabinetsnota gaat nergens direct in op maatschappelijk vastgoed. Indirect wel. De verzelfstandiging van buurthuizen die bij veel gemeenten is ingezet, is daar een voorbeeld van. Net zoals het Rotterdams initiatief van klusscholen. Ook een passage die gaat over het toegang bieden van burgers bij (maatschappelijke) aanbestedingen, raakt het vastgoedvraagstuk. Als de overheid doelen stelt en burgers zelf over de “hoe-vraag” gaan, komen ze misschien ook met andere huisvestingsoplossingen.
Tegenwerkende oerkrachten
Het RMO-rapport onderscheid drie oerkrachten die de overheid van terugtreden weerhoud:
- de verstikkende dynamiek waarmee samenleving en verzorgingsstaat elkaar in de greep houdt
- het politiek ongemak tussen insluiten en uitsluiten
- de voorkeur voor de geplande wereld in plaats van de spontane wereld.
De kabinetsnota doet daar nog een schepje bovenop en somt een hele riedel tegenwerpingen op die de overheid hanteert om de zaak bij zichzelf te houden.
Uitsluiten
De kritiek komt niet uit de lucht vallen. In de gesprekken in Bouwstenenverband over voorzieningenplanning wordt actief gezocht naar mogelijkheden dit te doorbreken. Bijvoorbeeld in het gesprek in Assen waar gekeken is naar de mogelijkheid om het doelgroepenbeleid (die mensen apart zet en eigenlijk uitsluit) om te vormen tot een aanpak waarbij mensen worden ingesloten.
Meer informatie
- Terugtreden is vooruitzien; Raad Maatschappelijke Ontwikkelingen (juli 2013)
- Doe democratie; Kabinetsnota (juli 2013)
- Beleid en aanpak bij gemeenten rond buurthuizen in zelfbeheer
- Voorbeelden voorzieningenplanning, o.a. in Assen
Reactie toevoegen