De discussie rond het vastgoed in het middelbaar beroepsonderwijs kreeg deze zomer een nieuwe dimensie. Het probleem met derivaten lost zich niet 1,2,3 op.
Naast de daling van de marktwaarde, leegstaande gebouwen en exploitatieverliezen kwam deze zomer ineens het probleem met de derivaten in beeld. Zo kopte De Telegraaf eind juli: 'MBO’s gokken met derivaten'. Misschien iets 'over the hill'. Maar toch. Er is meer aan de hand, zo blijkt uit een analyse van de Algemene Onderwijsbond (AOB). Willem van der Craats schreef voor ons een toelichting.
De bouwhoos in goede tijden
Door fusie en schaalvergroting in het middelbaar beroepsonderwijs zijn onder de naam ROC’s grote onderwijsconglomeraten ontstaan. Of je daar nu blij mee moet zijn of niet, doet er nu niet toe. Feit is wel dat de 41 ROC’s gezamenlijk een aardig vastgoedportefeuille hebben opgebouwd. Bouwen kost geld. En als je dat niet hebt ga je naar de bank. Eerst lenen, dan betalen. Inmiddels hebben de ROC’s gezamenlijk meer dan € 1 mld. aan langlopende leningen uitstaan bij de banken. Plus een krappe miljard aan kortlopende rekeningen. Geleend in goede tijden.
Exploitatietekorten in slechte tijden
De aflossing van die leningen en de betalingen van de rente moeten uit de lopende exploitatie komen. In slechte tijden, zoals nu, is dit echter wel een probleem. Inmiddels staan de inkomsten van de ROC’s onder druk, onder andere door bezuinigingen, wegvallende gemeentelijke bijdragen en teruglopende leerlingenaantallen. Zo gaven alle ROC’s samen vorig jaar meer uit dan ze binnenkregen. Dit blijkt uit de nieuwste jaarcijfers over 2011. Dat enkelen hun boekhouding niet op orde hadden is ook Den Haag niet ontgaan. Inmiddels staan vijf ROC’s onder verscherpt toezicht. En nu blijken er ook nog eens 14 ROC’s hun renterisico te hebben afgedekt met derivaten. Een financieel product dat banken de afgelopen jaren graag sleten bij maatschappelijke organisaties die zich wilde verzekeren tegen toekomstige rente-stijgingen.
Renteswaps
Met de kennis van nu kan de vraag worden gesteld wie nu welke risico's heeft afgedekt. De bank of de maatschappelijke dienstverlener? Woningbouwcorporaties, ziekenhuizen, waterschappen en onderwijsinstellingen weten daar inmiddels alles van. Een harde les in een spoedcursus financiële producten. Derivaat komt van het Latijnse ‘derivare’ wat ‘afgeleid’ betekent. Renteswaps zijn afgeleid van leningen. Simpel gesteld kun je ze kopen als bescherming tegen een rentestijging op een langlopende lening voor bijvoorbeeld nieuwbouw. Kortweg. Als de rente stijgt betaalt de bank, als de rente daalt betaalt degene die leent. Veel renteswaps zijn afgesloten in 2008. De rente stond toen nog op een 'historisch dieptepunt'. Althans dat dacht men. Door de financiële crisis daalt de rente nog steeds. Zie hier het probleem, waarvoor de oplossing nog niet zo 1,2,3 in beeld is. In feite liggen de ROC’s aan de ketting bij de banken. Enige wat die kunnen doen is het verlies pakken en de renteswap af te kopen. Met alle consequenties van dien.
Meer informatie
Een grondige analyse met veel feiten en achtergrondinformatie over de financiering van het vastgoed in het onderwijs is te lezen op de site van de AOB.
Reactie toevoegen