Sturing van een zooitje ongeregeld

De zelfredzame samenleving is een actueel onderwerp. Hoe speel je daar handig op in en hoe stuur je zo'n zooitje ongeregeld aan? Klaas Mulder van Laagland Advies schreef er een essay over voor KEI.

Het zooitje ongeregeld dat zorgt voor dienstverlening op het terrein van welzijn, wonen, sport, cultuur en zorg, bedient vaak meer klanten dan partijen die bij de overheid onder contract staan, volgens Mulder. Ze werken vaak buiten het zicht van de overheid en buiten de arena waar het beleid wordt gemaakt. Nu de overheid moet bezuinigen verdient het aanbeveling om eens beter naar deze informele sector te kijken.

Goedkoop of duurkoop

Gesubsidieere activiteiten zijn lang niet altijd goedkoper dan niet gesubsidieerde activiteiten en ook niet altijd beter van kwaliteit. Aan de andere kant is het niet vanzelfsprekend dat ondernemers en zelforganisaties wel de kwaliteit leveren die nodig is om een stabiele, kansrijke omgeving te creëren. Een terugtrekkende overheid kan er niet zomaar op vertrouwen dat het zonder subsidie vanzelf goed gaat. 

Mulder stelt zich de vraag hoe overheden en andere inkopers van maatschappelijk diensten optimaal gebruik kunnen maken van de variéteit aan diensten en producten die het zooitje ongeregeld te bieden heeft. Motiveren om zich als vrijwilliger in te zetten hoeft niet. Er zijn  voldoende goede bedoelingen onder het volk aanwezig. Zoveel zelfs dat ze de professionals soms  voor de voeten lopen.

Commercieel of informeel

Mulder maakt onderscheid tussen de commerciële sector, de formele sector en de informele sector. De commerciële sector stuurt op klanttevredenheid. De aanwezigheid van concurrentie zorgt dat kwaliteit wordt geborgd.  Ook overheidsdiensten kunnen baat hebben bij concurrentie bij de invulling van taken waar klanttevredenheid voorop staat, zoals ontmoeten. Als er geen overlap is bij aanbieders en geen keuzevrijheid voor de afnemers bestaat de kans op kostenverhoging. Mulder pleit voor vouchers in plaat van subsidie op huisvesting of verplichte winkelnering in een overheidsgebouw. Andere aanbieders van huisvesting zijn soms veel goedkoper.  

Overheidsdoelen

De overheid is meer gericht op vooruit helpen, op doelen voor later. Als de overheid zich met de informele sector gaat bemoeien is het oorspronkelijk elan snel verdwenen, stelt Mulder. Traditionelo regie-instrumetnen (subsidie , contracten, huisvesting, grondbeleid en overleg zijn niet het meest  geschikt om contractloze spelers tot betere prestaties te brengen. Wat wel helpt is de informant te zijn, onwetendheid wegnemen, de informele sector vooruit helpen met kennis en kunde. Onderzoek doe je niet voor beleidsmakers maar voor mensen die de samenleving maken. De overheid zou onderzoeksresultaten moeten vertalen naar de "wist u dat" rubriek van het clubblad.

Vastgoedbeleid

Mulder pleit ervoor in het accommodatie-beleid breder te kijken dan het eigen maatschappelijk vastgoed en het beleid te funderen op kennis van de doelgroep en de hindernissen die waar de informele sector tegen aan loopt. Ook pleit hij er voor de informele sector actiever bij de  beleidsvorming te betrekken.

De tips en adviezen sluiten goed aan bij de punten op de Agenda Maatschappelijk Vastgoed; voorzieningenstructuur, bewoners doen het zelf, horizontaal partnership, de-ïnstitutioneliseren, critical friends en geld als taal.

Over taal gesproken. Mulder pleit er voor ook taalbarieres tussen de formele en informele sector te beslechten. Mensen zijn geen participanten in een participatiemaatschappij, maar doen gewoon hun ding. Heel herkenbaar.   

Meer informatie

Zie hier het essay