Het ontbreekt bestuurders aan bruikbare instrumenten bij vastgoedbeleid, aldus Wicher Schönau. Bestaande voorzieningenkaders zijn ontoereikend bij integrale afwegingen.
Wicher Schönau, als vastgoedadviseur werkzaam bij Twynstra Gudde en actief binnen Bouwstenen, schreef onderstaande bijdrage:
"Toen ik begin december de Najaarsbijeenkomst van Bouwstenen voor Sociaal bezocht, viel mij één ding op: gemeenten worstelen enorm met het ontwikkelen van werkend voorzieningenbeleid. Het onderwerp is actueel, omdat er met de decentralisaties echte onduidelijkheid bestaat over welke huisvestingsbehoefte maatschappelijke organisaties nog hebben. Tot op heden ben ik nog weinig mensen tegengekomen die een helder beeld hebben van de werkelijke effecten van deze ontwikkeling op het vastgoed van gemeenten. Ik zie dat dit bij gemeenten ofwel leidt tot een afwachtende houding, ofwel dat er voorzieningenbeleid is dat niet meer past in deze tijd waarin de overheid juist steeds meer taken aan burgers wil overlaten. Waar vastgoed voor gemeenten jarenlang een middel was om dingen te bereiken, is nu het besef aanwezig dat vastgoedbezit ook risico’s met zich meebrengt als leegstand.
Voorzieningenkaders zijn niet nieuw
De meeste gemeenten beschikken al jaren over beleidsstukken die de vraag naar maatschappelijke voorzieningen binnen de gemeentegrenzen in beeld hebben gebracht. Dit zijn veelal dikke rapporten waarin op basis van tal van demografische en andere maatschappelijke ontwikkelingen uitspraken worden gedaan over de toekomst. Opvallend is dat stelselmatig het belang van de gemeente als vastgoedeigenaar onderbelicht wordt. En dat de financiële onderbouwing ontbreekt: wat zijn op hoofdlijnen de kosten en baten van het maatschappelijk vastgoed? Uiteraard snap ik dat deze informatie niet gemakkelijk - en eenduidig - op papier te zetten is, maar toch zie ik onder wethouders een groeiende behoefte aan deze vorm van transparantie.
Het maken van keuzen
Mijn grootste bezwaar tegen de voorzieningenplannen en accommodatiebeleidnota’s is dat deze wethouders en raadsleden nauwelijks helpen om integrale keuzen te maken. Veelal bereiken de documenten het gemeentebestuur niet eens, omdat ze te zeer een product van de beleidafdelingen zijn. En indien vastgesteld, blijken de genoemde plannen zelden bruikbaar voor raad, burger of afdeling die mede uitvoering moeten geven aan dit beleid: de vastgoedorganisatie.
Inmiddels neemt de (financiële) druk op wethouders toe om uitspraken te doen over een realistisch niveau van maatschappelijke voorzieningen in hun gemeente. Om sturing te kunnen geven aan het voorzieningenbeleid is het nodig dat binnen de gemeentelijke organisatie beleid (beleidsafdelingen) en uitvoering (vastgoed) samenwerken. Dat kan alleen als het voorzieningenbeleid aan de volgende randvoorwaarden voldoet:
- Eenduidige taakopvatting: waar is gemeente wel van en waar niet?
- Transparantie in de kosten en (maatschappelijke) baten van voorzieningen
- Harmonisering tussen subsidiebeleid en vastgoed-/huurbeleid
- Spelregels voor de beleidsafdelingen en de vastgoedorganisatie
- Bestuurlijk en ambtelijk handelingskader naar externe partijen zoals maatschappelijke organisaties, verenigingen en bewoners
Bestuurlijke durf
Het werkend krijgen van een voorzieningenkader is bovenal een organisatievraagstuk. In eerste instantie vraagt dit om scherpe afspraken over de gemeentelijke afdelingen heen. Dit is lastig te realiseren wanneer er geen druk vanuit het college wordt uitgevoerd. Daarnaast is er bestuurlijke durf nodig om de soms lastige keuzen aan burgers uit te leggen. Desondanks heb ik goede hoop, omdat ik onder wethouders veel daadkracht zie om juist in deze collegeperiode het vraagstuk van maatschappelijke voorzieningen op te pakken. Sturing op het voorzieningenniveau is immers de voorwaarde voor strategisch vastgoedbeleid, waarmee structurele kostenbesparingen mogelijk zijn."
Wicher F. Schönau is adviseur maatschappelijk vastgoed bij Twynstra Gudde en mede-trekker van het Bestuurlijk Netwerk van Bouwstenen.
Meer informatie
- Binnenkort is er weer een Bestuurders-bijeenkomst binnen Bouwstenen, waarvan het thema aansluit op de inhoud van dit opiniestuk. Hier vindt u meer informatie over dit netwerk voor Bestuurders en de mogelijkheid u aan te melden.
Reactie toevoegen