Verduurzamen als een klimmer

Tilburg krijgt de meest innovatieve, duurzame gebouwen gerealiseerd. De nieuwe stadswinkel is daar een goed voorbeeld van. Maikell van Rooijen en Abdellatif Laarissi, beiden tactisch adviseur duurzaam bouwen bij de gemeente leggen uit hoe ze dat voor elkaar krijgen.

Je wilt naar de top

Maikell: ‘Ik ben een klimmer. Je wilt naar de top, maar het gaat erom dat je met elkaar op reis bent en die berg probeert te beklimmen. Sommigen willen maar tot een derde van de berg. Dat is prima. Het maakt ook niet uit dat niet iedereen begrijpt hoe hoog die berg is en wat zijn eigen kunnen is. Het gaat erom dat je laat zien wat er mogelijk is, dat je dat tastbaar maakt. Dan krijg je mensen mee.“

Ambities tastbaar maken

Maikell: “Om de raad achter ons voorstel te krijgen, starten we vanuit het bestuurlijk akkoord. In ontwerpsessies met de architect, constructeur, adviesbureau en W/E adviseurs, vertalen we de ambitie in een concreet document met voorbeelden van het hoogste ambitieniveau en de alternatieven. Daarin proberen we de ambities van de raad en het college helemaal te verwerken. Zo’n document maakt beter tastbaar wat we voor ogen hebben.”

Eigen ogen zien

De gemeente zette met de LocHal, een voormalige locomotiefhal, de eerste stappen op het gebied van innovatief hergebruik. Maikell: “Het hielp enorm dat we dit voorbeeld al hadden, en er zelfs een wereldarchitectuurprijs voor ontvingen. Daardoor begreep de raad beter waar we met de Stadswinkel naartoe wilden. Het was mooi om te zien dat de raad expliciet aangaf: ‘Wij willen een circulair ontwerp.’ Dat inzicht is mede ontstaan doordat de LocHal er al was. Zo’n gebouw laat zien dat duurzaamheid verder gaat dan alleen energiebesparing; het omvat ook klimaatadaptatie, ecologie en circulariteit.”

Tijd de grootste vijand

Maikell: “De documenten die we voor de raad maken, gebruiken we ook voor de aanbesteding. Ze zorgen ervoor dat de aannemer snapt wat hij moet gaan bouwen en wat duurzaamheid dan betekent voor dat gebouw.”

Abdellatif: “Wij selecteren aannemers op hun samenwerking, flexibiliteit en vermogen om out-of-the-box te denken. Met biobased bouwen is eigenlijk het grootste risico tijd. Je hebt soms iets meer tijd nodig om iets uit te denken of materiaal te testen. Stel dat brandveiligheid een issue is. De blauwe mensen onder ons worden daar zenuwachtig van, want die denken: ‘Het moet voldoen aan het bouwbesluit en aan de brandveiligheidsklasse.’ Nu zijn er mogelijkheden om dat aan te tonen, maar dat kost vaak meer tijd. En dat moet zich vertalen in de planning. Dat vindt die aannemer spannend.”

Ruimte voor fouten

Maikell: “Een andere tijdsbepalende factor is dat we in elke aanbesteding eisen dat er minimaal één innovatie wordt toegepast. Soms is er nog geen Levenscyclusanalyse (LCA) voor een materiaal, zoals de graansoort sorghum, die we in MFA Belaveld als isolatiemateriaal willen toepassen. Daar liggen enorme economische kansen, ook voor de boeren. Dat kost naast extra tijd, ook extra geld, daarom hebben we meegefinancierd om de LCA te krijgen. Als je innovatief wil zijn, dan moet je meer ruimte geven. Soms loopt een project niet perfect en maken wij als gemeente ook fouten, maar daarin willen we eerlijk in gesprek blijven en oplossingsgericht denken.”

Leiderschap door voorbeeldrol

“We merken dat bepaalde aannemers vaker bij ons inschrijven omdat ze zich goed kunnen vinden in onze werkwijze. Andere aannemers willen we ook motiveren om met ons mee te groeien. We laten zien dat duurzaamheid en innovatie geen extra risico zijn, maar juist een kans om toekomstbestendiger te bouwen”, zegt Maikell. “We zien nu al dat sommige uitvoerders ons uit zichzelf benaderen met nieuwe ideeën en innovaties die ze hebben toegepast op andere projecten. Dit laat zien dat de cultuur langzaam verandert en dat de aannemers zelf de meerwaarde gaan inzien van duurzaamheid en innovatie.”

“Wij vinden veilig werken erg belangrijk. Daarom moeten aannemers werken volgens de Safety Culture Ladder. Dit gaat verder dan alleen een VCA-certificaat. We willen dat veiligheid in het hele bedrijf leeft, van de directie tot de werkvloer. Een combinatie van VCA en ISO-certificeringen accepteren we, maar we moedigen aannemers aan om door te groeien naar de Safety Culture Ladder.”

Meedoen? Dat kan

Op 24 april 2025 delen Maikell van Rooijen en Abdellatif Laarissi tijdens de netwerkbijeenkomst met verduurzamers hun kennis en ervaring. Bekijk het volledige programma en de mogelijkheid om je aan te melden.