Publieke rustpunten, embedded libraries of doe-het-zelf biebs, Marc van Leent organiseerde een rondetafelgesprek met bibliotheekexperts over de toekomstige vastgoedvraag.
Wie een bibliotheek in loopt waant zich vaak in een boekhandel; de boeken plat op tafels en goed zichtbaar. Maar blijft dat zo, wat gebeurt er nog meer en vooral waar gaat het heen met de bibliotheken? Om hier een beeld van te krijgen organiseerde Marc van Leent een rondetafelgesprek met bibliotheekexperts. Het gesprek vond plaats op 2 december 2011. Kernvraag was: wat zijn de ontwikkelingen in bibliotheekwezen en wat zijn daarvan de consequenties voor het maatschappelijk vastgoed. Het werd een gesprek over retailformules, holodecks, publieke rustpunten en embedded libraries.
Geschiedenis in notendop
De geschiedenis van bibliotheken is verbonden met religie en wetenschap. De aanvankelijk functie van de bibliotheek was opslag. Denk daarbij aan de (gewichtige) spijkertabletten en de papyrusrollen; unieke, vaak religieuze documenten die goed bewaard dienden te worden. Later boden bibliotheken gelegenheid voor studie. Boeken meenemen was er toen nog niet bij. Via 'openbare leesmusea' zijn begin vorige eeuw de openbare bibliotheken ontstaan. Onder invloed van digitalisering hebben deze zich verder ontwikkeld naar infotheken en mediatheken. Ondanks alle vernieuwingen staat de bibliotheek nog steeds voor waarden als rust en reflectie. Bij binnenkomst dempt iedereen een beetje z'n stem.
Waar staan bibliotheken nu
- meer aandacht voor beleving en service
- maar ook voor 'onbemande' bibliotheken'
- bibliotheken als integraal onderdeel van Kulturhusen en andere dienstconcepten
- combinaties en samenwerkingsverbanden met scholen en theaters
- bibliotheken als studie- en concentratieplekken
- de leestafel in de kroeg en de bibliotheek thuis
Wat komt op bibliotheken af.
- E-books komen op, maar aantal uitleningen zakt (nog) niet substantieel
- Ook private domein start met uitlenen van boeken (Bol.com)
- tussen leeftijd van 12 en 30 komen mensen niet (meer) in bibliotheek; piek ligt bij 8 jaar
- mensen worden steeds hoger opgeleid
- aard vrijwilligerswerk verandert
- onder druk van bezuinigingen wordt legitimiteitsvraag vaker gesteld
- 'meer burger en minder overheid'; burgers regelen het zelf; civil society
- private markt wordt belangrijker, ook charitas
- overschot aan bestaand vastgoed; duurzaamheid vraagt om intensief ruimtegebruik; lage bezetting wordt (maatschappelijk) knelpunt
- opkomst multifunctionele accommodaties
- belevingseconomie, behoefte aan identiteit en eigenheid, wat je koopt / leent ben jezelf
- technologie: ICT, glasvezel, social media, holodeck, enzovoort
Wat zou de toekomst brengen
De bibliotheek wordt minder een instituut met eigen gebouw maar ontwikkelt zich tot een service die op uiteenlopende plaatsen en tijden beschikbaar is. Die ontwikkeling is al zichtbaar. Schaalvergroting (achter de schermen) zal nodig zijn om efficiënter te opereren en kwaliteit te kunnen leveren. Tijdens rondetafelgesprek zijn drie lijnen voor de toekomst benoemd:
- Publiek rustpunt; rust en reflectie horen tot DNA van bibliotheken. Op basis daarvan kan zelfstandig concept ontwikkeld worden met ontmoeting en ontplooiing als primaire functies. Geen Disney-achtige beleving maar wel intens en ervaringsrijk. Rustpunt, leerpunten en stilteruimte in de hectische samenleving.
- Embedded libraries; geen zelfstandige bibliotheek of mediatheek maar een (tastbare) service die aantrekkelijk ingepast wordt bij andere publieksfuncties; bij school, theater, zorgcentrum, supermarkt, kapper en café.
- Doe-het-zelf bieb; boeken lenen, verhalen vertellen, voorlezen, enzovoort. Mensen willen en kunnen het in toenemende mate onderling regelen. ICT helpt; de bibliotheek van de toekomst faciliteert. Met of zonder gebouw.
Deelnemers rondetafelgesprek
- Joost Heessels, bibliotheek Eemland, aanjager van Bibliofuture, favoriete bibliotheek: Brugge
- Ruud Sikking, zzp-er in de ICT, actieve bewoner van Hambaken, favoriete Bibliotheek: the cloud
- Frank Tjoa, Bibliotheek Servicecentrum BISC, doet mee met LibrarySchool, favoriete Bibliotheek: Great Jedi library in Starwars
- Ronald Huizer, als innovator werkzaam bij BISC. Enthousiast Blogger, favoriete Bibliotheek: De Nieuwe Bibliotheek, Almere
- Elske de Jong, programmamanager Dok Zuid te Apeldoorn, favoriete bibliotheek: Universiteitsbibliotheek Heidelberg
- Maarten van der Vlerk senior adviseur bij BMC, bibliotheekontwikkelaar, favoriete bibliotheek: De Nieuwe Bibliotheek, Almere
- Marc van Leent, van de Wijkplaats, favoriete bibliotheek: Kulturhus Veenendaal
Meer informatie
Zie ook het artikel (R)evolutie in bibliothekenland.
Vragen? Stuur een e-mail naar Marc van Leent of neem concact op met Bouwstenen voor Sociaal (portal@bouwstenenvoorsociaal.nl)
Reactie toevoegen