Binnenmilieu geen prioriteit?

Ondanks dat al jaren vaststaat dat het binnenmilieu van scholen onder de maat is, is het probleem nog niet opgelost. Het werkveld staat te popelen om alle kinderen meer lucht te geven.

Maar de praktijk is weerbastig. Eén van de mensen die zich hard maakt voor een beter binnenmilieu is architect Gudule Martens. Zij schreef voor Bouwstenen het volgende artikel.

1,2 miljoen kinderen

Terwijl de experts al jaren geleden constateerden dat het bar slecht gesteld is met binnenmilieu in het onderwijs lijkt de oplossing nog niet gevonden. Naar schatting 80% van de scholen in het basisonderwijs (met ca. 1,2 miljoen kinderen) voldoen soms helemaal niet aan de gezondheidskundige advieswaarden.

Als een doekje voor het bloeden had het Ministerie een tijdelijke subsidieregeling ingesteld: "regeling aanvullende bekostiging energiezuinigheid/binnenmilieu 2009-2010". 1 September 2011 was de sluitingsdatum van deze regeling. Tot mijn verbazing is hier maar mondjesmaat gebruik van gemaakt, zelfs na een verlenging van de einddatum. Heeft het binnenmilieu geen prioriteit bij schoolbesturen?

Addertje onder het gras

Na deze vraag gesteld te hebben via de Sociale Media kreeg ik via de vele reacties meer inzicht in het gebrek aan enthousiasme voor deze regeling.

Allereerst ging het hierbij om een "aanvullende bekostiging". De overige kosten voor de gewenste aanpassingen moesten ergens anders vandaan komen. En hier zit nu juist het addertje onder het gras: sinds de invoering van de Lumpsumregeling per 1 augustus 2006 is het schoolbesturen niet toegestaan om het budget voor onderwijsbekostiging te besteden aan huisvesting. Formeel valt dit onder de verantwoordelijkheid van de gemeenten. De subsidieregeling kon dus alleen ingezet worden indien de betreffende gemeente bereid was de overige kosten te betalen. Wanneer er toch sprake was van nieuwbouwplannen of aanpassingen van het bestaande schoolgebouw was de subsidieregeling waarschijnlijk een prettige aanvulling. Overige scholen waren echter afhankelijk van de bereidwilligheid van de gemeente om hun slinkende budget te investeren in bouwkundige aanpassingen buiten de normale planning en begroting.

Verschillende belangen

Daarnaast kan ook de vraag gesteld worden of het verstandig was om 'energiebezuiniging' en 'binnenmilieu' binnen één subsidieregeling te vangen. Uit eigen ervaring weet ik dat ook in de dagelijkse ontwerppraktijk deze twee zaken vaak verward of bij elkaar getrokken worden. Het lijkt logisch maar de belangen lopen geheel uiteen.

Maak het gebouw energiezuiniger en je verdient de investering weer terug door de lagere maandelijkse lasten. Verbeter het binnenmilieu en je energie- en onderhoudslasten zullen waarschijnlijk stijgen door de zwaardere installatie. De gemeente die momenteel hoofdverantwoordelijk is voor het budget heeft in deze andere belangen dan het schoolbestuur die verantwoordelijk is voor de leerprestaties, personeelskosten en het ziekteverzuim onder leerlingen en leraren.

Aanpassingen

Het antwoord op de vraag uit de titel is dus: " jawel, maar .......!" Na het langverwachte aanpassen van de bouwkundige regelgeving op dit gebied (Bouwbesluit 2012) is nu hopelijk het moment gekomen om het budget, het financieringssysteem en de verantwoordelijkheden op dit gebied bij te stellen, zoals voorgesteld door de PO-raad. Door het budget voor onderwijshuisvesting bij de schoolbesturen neer te leggen zullen de belangen van het kind en de leraar mijns inziens beter vertegenwoordigd worden. Wanneer dit budget tevens past bij de eisen van het nieuwe bouwbesluit kan er door ontwerpers en adviseurs ongestoord gewerkt worden aan een goede technische oplossing voor de simpele vraag: "geef kinderen (en leraren) een omgeving waarin ze optimaal kunnen leren, werken en spelen".

Concluderend lijken de bestuurlijke en budgettaire hobbels echter voorlopig nog niet geslecht. Ondertussen zit een hele generatie schooljeugd in een omgeving die dermate ongezond is dat een buitenlandse milieu-arts vroeg: "heeft Nederland een hekel aan kinderen?".

Mocht het binnenmilieu in het onderwijs de prioriteit krijgen die kinderen verdienen, dan is mijn verwachting dat de maatschappelijke baten (betere leerprestaties, terugdringen van ziekteverzuim), makkelijk opwegen tegen de investeringen.

Auteur:

Gudule Martens - architect diverse schoolgebouwen.

www.bureau-gum.nl

Meer informatie

Het punt van het binnenklimaat is ook door scholen naar voren gebracht als punt voor de agenda 2012 (binnenmilieu deels aangepast, wat met de rest).

Ex-rijksbouwmeester Liesbeth van de Pol heeft zich heel erg hard gemaakt voor het verbeteren van het binnenmilieu in scholen. Zij vindt de overheid veel te traag in het verbeteren van schoolgebouwen.

Recent is onderzoek gedaan naar de luchtkwaliteit van kinderdagverblijven. Uit dit onderzoek blijkt dat ook hier de luchtkwaliteit vaak onder de maat is; volgens een artikel in Cobouw, net zo slecht als bij scholen.

Het Ministerie van Infrastructuur en Milieu heeft in het kader van de "nationale aanpak milieu en gezondheid" een factsheet opgesteld "Binnenmilieu in de Kinderopvang. De factsheet bevat een kort overzicht van maatregelen (4 stappen) om het binnenklimaat in de kinderopvang te verbeteren.

Bronnen:

Binnenmilieu geen prioriteit?

Reactie toevoegen

Plain text

Snel naar