Gebruikersbeleving centraal

Een gebouw is een middel, geen doel op zich. Omgevingspsycholoog Joren van Dijk zet in zijn e-book de beleving van de eindgebruiker centraal. Essentieel bij nieuwbouw én renovatie.

In hoeverre een gebouw bijdraagt aan het doel, wordt bepaald door de beleving van de eindgebruiker; ofwel het samenspel van waarnemingen, gedachten, gevoelens en gedrag. Van Dijk, vertelt in zijn e-book ‘Het gaat om beleving, toch?’ hoe je hier als ontwerper zo goed mogelijk op kunt inspelen. 

Invloed van het ontwerp

De ontwerper heeft invloed op de beleving van de gebruikers. Bijvoorbeeld, kan de gebruiker geconcentreerd werken, of wordt hij daarbij gestoord door geluid of licht? Kan je ook ergens afgezonderd zitten? Hoe is de akoestiek? Kan hij zijn weg vinden in het gebouw zonder bewegwijzering? Aandacht voor beleving in de ontwerpfase bij nieuwbouw en renovatie vergroot de kans op succes.

Handvatten

In zijn e-book licht Van Dijk drie manieren toe om inzicht te krijgen in de beleving van gebruikers, om deze vervolgens te integreren in ontwerp van gebouw of interieur.

• Observeren; structureel of losjes. Waarbij structureel de voorkeur geniet, omdat hierdoor (verborgen) patronen ontdekt kunnen worden.
• Literatuurstudie; onderzoeken naar fenomenen en cases.
• Testen; een deel van het ontwerp vooraf 1:1 bouwen en testen om kinderziektes eruit te halen. Dit gebeurt met name bij grote projecten, zoals de verbouwing van een ziekenhuis. Ook achteraf ‘testen’ is mogelijk om aanpassingen te doen en/of bevindingen mee te nemen in toekomstige ontwerpen.

Veerle Follens van CONIX RBDM architects, een van de architecten uit het Bouwstenen-netwerk, vult dit rijtje aan met 'evidence based design'. Daarbij wordt van meet af aan gekeken hoe (wetenschappelijk) onderzoek het ontwerp kan ondersteunen. Deze ontwerpbenadering wordt met name toegepast in de zorgsector, zodat de omgeving de zorgfunctie zo goed mogelijk ondersteunt.

Wat is beleving?

De term beleving wordt op verschillende manieren gebruikt; als beschrijving van een optimale staat, als totaalbeeld en als ervaring van een persoon. De laatste is het meest neutraal, in positieve zin zou beleving kunnen leiden tot de twee eerstgenoemde definities. Beleving verschilt per persoon.

Er zijn soms ook legitieme redenen om een ‘negatieve’ beleving te creëren. Denk bijvoorbeeld vanuit het perspectief van de uitbater als het gaat om de felle lichten die je aan het eind van de avond de tent uitjagen. Of aan middelen om hangjeugd tegen te gaan. Toch wordt beleving vaak ook onbewust beinvloed; de zogenaamde hospitality-killers.

Meer informatie

• E-book Het gaat om beleving, toch? (Joren van Dijk, 2014, eenvoudig aan te vragen via OmgevingsPsycholoog.nl)
• Bouwstenen-informatiepagina Vraaggericht werken
• Overzicht van hospitality-killers, die (onbewust) de beleving sterk beïnvloeden