Het wetsvoorstel om te komen tot een “meer doelmatige en planmatige aanpak” van de onderwijshuisvesting leidt niet tot betere gebouwen voor kinderen en docenten. Het leidt juist af van waar het werkelijk om gaat en helpt ook de sector niet vooruit in de vernieuwingsopgave. Wat wel helpt is meer aandacht voor de eigen verantwoordelijkheid van het Rijk; de bekostiging en het stelsel.
Droom gerealiseerd
In het voorstel worden gemeenten verplicht eens in de vier jaar een Integraal Huisvestingsplan (IHP) en scholen een meerjaren onderhoudsprogramma (MJOP) op te stellen. Daarmee gaat voor sommigen een lang gekoesterde wens in vervulling. Maar anders dan 10 jaar geleden werken veel gemeenten en scholen al programmatisch en planmatig. Het is onderdeel van de normale taakuitvoering geworden. Hier is geen wet (meer) voor nodig.
Bak aan informatie
Met het verplicht IHP en MJOP komt ook een bak aan informatieverplichtingen mee, zoals informatie over het beleid voor de onderwijshuisvesting, een overzicht van de schoolgebouwen, het bruto vloeroppervlak, de functionaliteit, de bouwtechnische staat, het energiegebruik, de exploitatielasten en de geraamde investeringsbedragen voor de periode van vier jaar en een doorkijkje naar de lange termijn. De minister kan op al deze punten aanvullende eisen stellen.
Win, win, win via P&C-spoor
Het gaat hier om nuttige sturings-informatie, maar de vraag is waarom hier een apart spoor voor moet worden opgetuigd en waarom zo gedetailleerd. Dat kost alle betrokkenen veel extra tijd en het levert niets op. Gemeenten hebben het rijk voorgesteld dit soort informatie te delen via de normale planning en control cyclus. Het voordeel daarvan is dat naast scholen en gemeenten ook burgers, de raad en het rijk van informatie worden voorzien over de inhoud van het beleid en wat dat de samenleving kost. Daarmee wordt meteen het “democratisch tekort” van het stelsel enigszins gerepareerd, worden financiële ramingen bestuurlijk vastgestelde besluiten en kan ook de voortgang van het beleid worden gemonitord. Win, win, win.
4e Win voor vernieuwingsopgave
Het sectoraal voorgestelde informatie-spoor is des te opmerkelijker, omdat de zorgplicht die scholen hebben voor een gezond binnenklimaat wordt geschrapt “Omdat dit al elders wordt geregeld”. Waarom deze lijn niet ook voor de planmatige aanpak van onderwijshuisvesting wordt gevolgd is onduidelijk. Voor de vernieuwingsopgave (investeringsopgave) kan het juist wenselijk zijn de huisvestingsvraag van het onderwijs ook meer in relatie tot andere maatschappelijke huisvestingsvragen te bezien. De vierde win van het P&C spoor.
Nog steeds voer voor discussie
Om de vernieuwingsopgave te kunnen bekostigen wordt het investeringsverbod van scholen opgeheven. Dat doorbreekt de heldere lijn dat investeringen door de gemeente moeten worden gedaan en door het Rijk moeten worden bekostigd. Het is niet aan gemeenten de jaarstukken van scholen door te nemen en ze aan te spreken op een overschot in hun exploitatie. Daar hebben we de inspectie voor. Dat deze weg in de praktijk wel wordt bewandeld om projecten vanwege de gebrekkige bekostiging vlot te trekken wil niet zeggen dat het wenselijk is dat in een wet te verankeren.
Focus op het doel
Het voorstel leidt af van waar het eigenlijk om zou moeten gaan. Wat willen we als samenleving kinderen aan ruimte bieden als ze (verplicht) op school zijn? Daarvoor is het van belang dat het Rijk haar verplichtingen nakomt ten aanzien van de bekostiging en haar verantwoordelijkheid neemt voor de verdeling van taken en middelen. Dan kunnen gemeenten en scholen binnen de vastgestelde financiële kaders, lokaal op zoek naar de meest doelmatige oplossing. Die € 1,2 miljard per jaar hoeft er niet meteen bij. Het werkveld heeft ook tijd nodig om op te schalen. Maar als het Rijk er bijvoorbeeld 3% boven-trendmatig per jaar bij doet kunnen we doelgericht en programmatisch in 40 jaar alle scholen een keer onderhanden nemen.
Ook meedoen? Heel goedLeer meer over het P&C spoor tijdens onze webinars: En word vooral partner van Bouwstenen. Samen kunnen we meer.
|
Image
|
Meer informatie
- Webpagina: Wetgevingsproces Wet planmatige aanpak onderwijshuisvesting (Tweede Kamer, 2025)
- Wetsvoorstel: Planmatige en doelmatige aanpak onderwijshuisvesting (januari 2025)
- Onderzoek: Effecten van decentralisatie (samenvatting, maart 2022)
- Bericht: Kritische noot op wetsvoorstel (Bouwstenen, augustus 2024)
- Brief aan kamer en kabinet (Bouwstenen, maart 2024)
- Handreiking paragraaf kapitaalgoederen (Bouwstenen, november 2024)
- Webinfo: Aanpak verduurzaming 's Hertogenbosch
