Marieke Prins verbaast zich over het systeem van onderwijs-huisvesting. Het archaïsch taalgebruik illustreert dat de verhoudingen op een versleten leest zijn gestoeld. Is een nieuw systeem mogelijk?
Marieke werkt al jaren in het publieke vastgoed. Sinds kort is ze sectorhoofd Maatschappelijk Vastgoed en Sport bij de gemeente Eindhoven. Daarnaast is ze commissaris bij woningcorporatie Zayaz in Den Bosch. Vanuit die rol als toezichthouder ervaart ze heel intens de spanning tussen leefwereld en systeemwereld.
Complex systeem - niet adaptief
Marieke: "Systemen zijn de afgelopen jaren extreem complex gemaakt. Begrijpelijk, want het gebrek aan toezicht werd vaak gezien als oorzaak van excessen en zelfverrijking. Maar omvang en fragiliteit zijn de ware oorzaak. Dat schrijft Nicholas Taleb in zijn boek 'Antifragiel'. Taleb vertelt dat de complexiteit van (toezicht)systemen ervoor zorgen dat ze minder adaptief zijn geworden en slechts op korte termijn schijnzekerheid opleveren. Hij illustreert dit met een metafoor: 'Door het verzamelen van veel data - bijvoorbeeld over de kleur van de ogen van voorbijgangers als je de straat oversteekt - wordt de kans groter dat je die grote vrachtwagen niet ziet aankomen'."
Archaïsch taalgebruik
"Pakweg een jaar geleden heb ik mij ondergedompeld in de wereld van onderwijshuisvesting. Ik had er geen verstand van en vond het altijd een mysterieus en complex terrein. Nog steeds is het niet eenvoudig. Het is een domein waarvan het archaïsch taalgebruik, zoals 'bevoegd gezag', 'zorgplicht' en 'bekostigingsplafond', illustreert dat de verhoudingen op een versleten leest zijn gestoeld. De termen lijken iets te compenseren dat er niet is: bevoegd gezag en eenzijdige zorgplicht."
Onderlinge concurrentie
"Onderwijshuisvesting als systeem gaat niet over flexibiliteit en het accommoderen van recht op goed onderwijs. Het lijkt te gaan om macht en onmacht, over vertrouwen, of het gebrek daaraan, en over een risicoverdeling die niet aansluit op de bestaande verdeling van bevoegdheden. Schoolbesturen voeren onderling een ernstige concurrentiestrijd en zijn het alleen met elkaar eens als ze een blok vormen tegen de gemeente.
Verondersteld onvermogen
"De formele relatie tussen gemeente en schoolbesturen bij onderwijshuisvesting is bij wet gebaseerd op de veronderstelling dat scholen zelf niet in staat zijn om goed voor hun huisvesting te zorgen. Ik vind dat schokkend. Dit ouderwetse vertrekpunt werkt uitermate contra-effectief. Ook kleine organisaties moeten, bijvoorbeeld door koepels en Shared Service Centers te vormen, in de keten hun facilitaire verantwoordelijkheden waar kunnen maken."
Corrigerende schil of verder kijken
"Als ingewikkelde systemen falen, zoals die van onderwijshuisvesting, worden omissies geborgen. We leggen een extra corrigerende schil rond het tekortschietende oude systeem, maar die zorgt voor nog meer kramp, zoals veel tijd en geld kwijt zijn aan afvinkterrorisme, nog minder ruimte om als mens of organisatie een eigen afweging te maken en situationeel te handelen of de noodzaak tot samenwerking als verlies van controle benaderen. Ik zou wel eens willen weten of er een nieuw systeem mogelijk is. Een systeem dat verkenning stimuleert, verbinding prikkelt en uitdaagt om verder te kijken dan de gangbare ratio’s."
Flexibiliseren en toch borgen
"Een systeem is maar een systeem. We hoeven – nee, we kunnen – niet tegen een systeemwereld zijn. Die is namelijk niet te ontkennen, maar kunnen we binnen het systeem lagen afpellen, opnieuw beginnen, flexibiliseren en toch borgen? Ik hoop het van harte. Niet alleen voor de kinderen, maar ook voor de rest van de samenleving."
|
Ook meedoen? Onderwijshuisvesting is binnen Bouwstenen regelmatig onderwerp van gesprek. Samen zoeken we naar oplossingen.
U kunt meedoen door u aan te sluiten en/of in gesprek te gaan met de voorzitter van de PO-raad, de Commissie Nijpels en anderen tijdens de Najaarsbijeenkomst van Bouwstenen op 30 november a.s.. U kunt zich hier aanmelden.
|
