Op 19 november 2010 is de sector-overstijgende Agenda Maatschappelijk Vastgoed 2011 uitgebracht. Deze agenda geeft richting aan en is een stimulans voor het werkveld van maatschappelijk vastgoed; een werkveld waarin jaarlijks miljarden euro's omgaan en samenwerking steeds belangrijker wordt.
De Agenda Maatschappelijk Vastgoed 2011 is een sectoroverstijgende agenda. Door nieuwe arrangementen en meervoudig gebruik van gebouwen is de scheiding tussen vastgoed voor onderwijs, opvang, cultuur, sport, welzijn en zorg langzaam aan het verdwijnen.
Bij veel partijen leeft al jaren de overtuiging dat de financiële middelen voor maatschappelijk vastgoed veel doelmatiger ingezet kunnen worden. Maar waarom lukt dat niet? Is het een gebrek aan inhoudelijke kennis en beproefde oplossingen, of is het een ingesleten werkwijze die niet meer past bij het veranderde speelveld. Maatschappelijk vastgoed lijkt op het konijn dat gefixeerd is in het licht van de koplampen.
De agenda als stimulans voor gezamenlijke activiteiten in 2011
De Agenda Maatschappelijk Vastgoed 2011 geeft richting aan en dient als stimulans voor het werveld van maatschappelijk vastgoed. De voorbereiding van deze agenda is in het voorjaar van 2010 gestart met een brede inventarisatie van knelpunten en ontwikkelingen. Na de zomer zijn kansrijke opties benoemd en samen met het werkveld uitgewerkt. Deze zijn verder aangescherpt en aangevuld in een bijeenkomst met meer dan 40 directeuren en bestuurders[i] uit de verschillende sectoren.
Bouwstenen voor Sociaal roept personen en organisaties op:
- om agendapunten te adopteren en in de rol van gangmaker relevante kennis, contacten en projecten samen te brengen;
- om pilotprojecten aan te melden om (delen van) deze agenda in de praktijk uit te proberen en de resultaten daarvan met het netwerk te delen;
- om goede verhalen te schrijven over maatschappelijke vastgoedprojecten die aantoonbaar succesvol zijn geweest;
- om critical friend te worden die tenminste op één van de pilotprojecten (kritisch) reflecteert.
Ervaringen die met de agenda worden opgedaan, zullen via website, nieuwsbrieven en bijeenkomsten van Bouwstenen worden teruggekoppeld naar het veld. Nieuwe inzichten en kansen vinden volgend jaar hun weg naar de Agenda Maatschappelijk Vastgoed 2012.
Vijf inhoudelijke agendapunt
1. Structuurschets Voorzieningen
Er liggen kansen om meer samenhang en synergie in voorzieningen te realiseren. Dat geldt voor zowel stad als (krimp) regio. Gemeente stimuleert en faciliteert. Samen met burgers en organisaties stelt ze een 'structuurschets voorzieningen' op. Dat is geen blauwdruk, maar een bindend en inspirerend document om de identiteit en attractiviteit van gebieden te versterken; voorzieningen zijn daarin waardemaker in plaats van kostenpost.
Voor meer informatie, klik hier
2. (Bestaande) scholen op de schop
Onderzoeken schetsen een beeld van functioneel en technisch verouderde scholen. Versnipperde rolverdeling en rigide regels belemmeren de verbetering. Wettelijke kaders aanpassen duurt echter lang. Toch liggen er kansen om binnen bestaande kaders doorbraken te realiseren. Creëer meerwaarde door 'ontschotting', breng budgetten samen, benut doordecentralisatie en versterk de kennisinfrastructuur (o.a. door benchmarking en goede voorbeelden). Sluit aan bij onderwijsconcepten, leef- en leerstijlen en ontwikkelingen in de samenleving; wat is de (echte) behoefte van ouders en kinderen?
Voor meer informatie, klik hier
3. Toekomstbestendig vastgoed
Maatschappelijk vastgoed is doorgaans slecht opgewassen tegen de eisen van morgen. Versnelde afschrijving is dan het gevolg. Er is behoefte aan toekomstbestendig vastgoed dat het veranderend ritme van de samenleving kan volgen. Overdag onderwijs, 's avonds cultuur; in jaar 1 een brede school, in jaar 20 een zorgcentrum. Deze ambitie stelt eisen aan locatie, gebouw en wijze van exploiteren. Toekomstbestendigheid vraagt duurzame casco's, een gebouw als een kasteel, of juist demontabele en recyclebare constructies ('cradle to cradle').
Tip: programma van eisen is doorgaans een momentopname; giet het niet in beton.
Voor meer informatie, klik hier
4. Bewoners doen het zelf
Door schaalvergroting in het maatschappelijk vastgoed, meer MFA's, is de afstand tussen bewoners en de maatschappelijke voorzieningen toegenomen. De huidige praktijk nodigt niet uit tot zelfredzaamheid. Professionele beheerorganisaties drukken zwaar op de exploitatie, waardoor minder geld beschikbaar is voor het inhoudelijke werk, een dilemma voor gemeenten en welzijnsorganisaties. Is het niet beter de buurthuizen en (kleinere) wijkcentra terug te geven aan de bewoners. Welke concepten, hulpstructuren en eigendomsvormen vraagt dat?
Voor meer informatie, klik hier
5. Nieuwe exploitatieformules
Beheer en exploitatie van grootschalige voorzieningen doe je er niet even bij. Dat vraagt nieuwe exploitatieformules gebaseerd op gastvrijheid en ondernemerschap. Hoe optimaliseer je de bezetting gedurende dag, week en jaar? Kan je sociaal en commercieel goed mixen? Op welke manier kunnen vrijwilligers, stagiairs en werkzoekenden worden ingeschakeld? Competente partijen zijn nodig om daar werk van te maken; voor nieuwbouw maar vooral ook voor bestaande bouw.
Voor meer informatie, klik hier
Vijf agendapunten over werkwijze en samenwerking
1. Gewenst effect begint met een goed verhaal
Gewenst effect begint met een goed verhaal; de verandertheorie. Het is een verhaal dat mensen boeit en inspireert, maar ook een verhaal dat klopt. Hoofdpersoon, probleem, omstandigheden ("er was eens"), actie en resultaat worden in samenhang beschreven. Essentieel is dat het beoogde resultaat logisch voorvloeit uit de te nemen actie. Welke verandertheorie ligt daar aan ten grondslag, en is daar bewijs voor? Een goed verhaal is spannend, maar ook "evidence based".
Voor meer informatie, klik hier
2. Horizontaal partnership
De Raad van het Openbaar Bestuur stelt dat de samenleving 'gehorizontaliseerd' is. Door te opereren vanuit verticale gezagsverhoudingen dreigt de politiek volledig los te raken van de samenleving. De raad ijvert voor 'horizontale sturing'. De overheid is niet meer de baas maar opereert op voet van gelijkwaardigheid met burgers en organisaties. Voor de gemeente betekent dit minder eigen beleid, en meer open staan voor initiatief van derden. Voor organisaties: minder subsidiegedreven gedrag, en meer (maatschappelijk) ondernemerschap. En de burger is geen 'consument' meer maar wordt (weer) burger, ouder of bewoner.
Voor meer informatie, klik hier
3. De-institutionaliseren
In het huidige klimaat gaat rechtmatigheid boven doelmatigheid. Gevolg is dat instellingen zich terugtrekken binnen hun taakveld om dit vervolgens hardnekkig te verdedigen. De-institutionaliseren is nodig. De opgave en de daarvoor benodigde competenties staan centraal. Dat vraagt een andere houding van de partners in het veld: zoek horizontale verbindingen, concentreer op eigen kernkwaliteit, durf los te laten en geef nieuwkomers een kans. Er wordt meer handelingsruimte gevraagd; met meer verantwoording achteraf en minder goedkeuring vooraf.
Voor meer informatie, klik hier
4. Critical friends
Verantwoording veronderstelt beoordeling. Niet door accountants die alleen toetsen wat mag en niet mag, maar door beoordelaars die vanuit verschillende invalshoeken (denk aan 3600 feedback) naar het werkelijke effect van inspanningen kijken. Dat vraagt 'critical friends' die zeggen wat er gezegd moet worden; dat doen ze stimulerend maar ongezouten. Critical friends beoordelen niet alleen het eindresultaat, maar kijken - gevraagd en ongevraagd - gedurende het gehele project mee.
Voor meer informatie, klik hier
5. Geld als taal
Geld is een universele manier om met elkaar over waarde te spreken. Een investering is immers alleen van waarde als iemand er iets voor over heeft. Die iemand kan een overheid zijn, een instelling, maar ook een belegger, verzekeraar, bedrijf of particulier. Een gesprek over geld begint met het herkennen en erkennen van ieders belangen. Sociale belangen zijn daarbij niet superieur aan commerciële. Soms versterken deze belangen elkaar. Slim bundelen van geldstromen is dan de opgave. Kijk steeds in samenhang naar investering en exploitatie.
Voor meer informatie, klik hier
Meer informatie
portal@bouwstenenvoorsociaal.nl
Ingrid de Moel - 06-52310845
[i] Deelnemers aan de agenda-bijeenkomst op 4 november 2010 waren Huub van Blijswijk, Rob van de Broeke, Jaap van Dam, Jan Wouter Damen, Jan Dekker, Arjan Deutekom, Ans Dierckx, Wichert Eikelenboom, Bert Fransen, Marc van Gerdingen, Aline Harkink, Rene van Harten, Jan Hoek, Nicole Huisman, Paulien van der Hoeven, Han Jetten, Anita Keita, Bas Keuper, Peter Koburg, Marc van Leent, Guust Linders, Eltjo Lutterop, Peet Mertens, Ingrid de Moel, Marjon Mors, Gert-Jan van Midden, Jos Meulman, Wim Reedijk, Chris Ridderbos, John Ringens, Gijs van Rozendaal, Jan Schraven, Sjaak Scholten, Carel Sweens, Frank van Velzen, Rob Wiegman, Rinald van der Wal, Dewi Worotikan, Jan Willem de Zeeuw
Reactie toevoegen